Στα ελληνικά στέκια της Βοστώνης, τα τσιγάρα ανάβουν στα κρυφά μόλις
φύγει και ο τελευταίος πελάτης. Πάνω από άδεια τραπέζια ή άπλυτα πιάτα,
προσωπικό και αφεντικά ρουφάνε τον καπνό σαν κυνηγημένοι.
Το κάπνισμα απαγορεύεται εδώ και πέντε χρόνια στα εστιατόρια της πόλης. Μέτρο που κάποιοι το πολέμησαν, αλλά δεν μπόρεσαν να νικήσουν.
Το 1989, όταν ο Γιώργος Μπορέτος άνοιξε το εστιατόριο «Greek Corner» («Ελληνική Γωνιά») στο Κέιμπριτζ της Μασαχουσέτης, από τα 15 τραπέζια που είχε μόνο το ένα ήταν για μη καπνίζοντες. Σήμερα τασάκια δεν υπάρχουν πουθενά και αν θέλεις να ζητήσεις αναπτήρα από τις σερβιτόρες, καλύτερα να το ξανασκεφτείς.
Το κάπνισμα απαγορεύτηκε στα εστιατόρια και τα καφενεία της Βοστώνης στις αρχές του 2004. Ο νόμος δεν άρεσε στους θαμώνες, αλλά δεν άφησε στους ιδιοκτήτες περιθώριο επιλογής. Ακόμα και η μυρωδιά του καπνού τιμωρούνταν με πρόστιμο 500 δολαρίων.
«Αναγκάστηκα να απαγορεύσω το κάπνισμα στο μαγαζί μου δύο χρόνια πριν περάσει ο νόμος και ισχύσει η απαγόρευση για όλη την πόλη», λέει στα «ΝΕΑ» ο κ. Γιώργος Μπορέτος. «Δεν μπορούσα να χωρίσω το μαγαζί στη μέση, για καπνίζοντες και μη. Τα έξοδα ήταν πολλά. Έτσι αποφάσισα να προλάβω τις εξελίξεις και να μην επιτρέπω το τσιγάρο σε όλο το εστιατόριο, παρά μόνο σε ένα τραπέζι».
Η πρωτοβουλία του κ. Μπορέτου προκάλεσε αντιδράσεις. Στην αρχή έχασε σταθερούς πελάτες, ενώ άλλοι δεν δίστασαν να του υψώσουν τη φωνή. «Μια Παρασκευή βράδυ μπαίνει ένας Έλληνας στο μαγαζί και ανάβει τσιγάρο. Του ζητάμε ευγενικά να το σβήσει και δεν καταλάβαινε. Έκανε και τσαμπουκά. Υπήρξαν κι άλλοι που αντέδρασαν ανάλογα», λέει ο κ. Μπορέτος.
Η Ελληνίδα υπουργός. Τον πρώτο χρόνο της απαγόρευσης του καπνίσματος στη Βοστώνη, όλο και κάποιος δε συμμορφωνόταν στα ελληνικά στέκια. Ο Παναγιώτης Βεργάκης, εργαζόμενος στο ελληνικό εστιατόριο «Νo Νame», θυμάται μια από αυτές τις περιπτώσεις. «Μια Ελληνίδα υπουργός ήρθε στο μαγαζί με τον άνδρα της και άναψε τσιγάρο. Αμέσως ένας πελάτης διαμαρτυρήθηκε. Του είπαμε ότι μόλις ήρθε από την Ευρώπη και εκεί οι κανόνες είναι διαφορετικοί». Η υπουργός κάπνισε ανενόχλητη το τσιγάρο της και τελικά το εστιατόριο κέρασε στον διαμαρτυρόμενο πελάτη το γεύμα του.
Τη δεκαετία του ΄70 εστιατόρια της Αμερικής όπως αυτό όπου εργάζεται ο κ. Βεργάκης πωλούσαν τσιγάρα. Σήμερα, ακόμα και για να αγοράσει κάποιος ένα πακέτο από το σούπερ μάρκετ χρειάζεται ταυτότητα. Πρέπει να είσαι, σύμφωνα με τον νόμο, πάνω από 18 ετών.
«Ο καθένας έχει δικαίωμα να κάνει ό,τι θέλει. Θέλεις να καπνίσεις, να κάνεις ναρκωτικά, να παντρευτείς με άντρα, κάν΄ το. Αρκεί να μην προκαλέσεις τον διπλανό σου», λέει ο κ. Βεργάκης. «Τι φταίει η οικογένεια που κάθεται δίπλα σου και αναπνέει τον καπνό σου; Όσο καλός και να είναι ο εξαερισμός, δημιουργείται αποπνικτική ατμόσφαιρα. Υπήρχαν άνθρωποι που κάπνιζαν πάρα πολύ και δεχόμασταν παράπονα. Τους έβλεπες και ήταν σαν τα φουγάρα της Χαλυβουργικής».
Σώζει ζωές. Σήμερα, όποιος θέλει να ανάψει τσιγάρο στο «Νo Νame» πρέπει να κατέβει 25 σκαλοπάτια και να βγει έξω, στις αποβάθρες της Βοστώνης, χειμώνα- καλοκαίρι. Αν πιάσουν κάποιον από το προσωπικό να καπνίζει, το πρόστιμο φτάνει τα 1.500 δολάρια. Οι ίδιοι κανόνες ισχύουν και στις καφετέριες του Αριστείδη Αθανασόπουλου. Ο κ. Αθανασόπουλος ήταν φανατικός καπνιστής για δέκα χρόνια, ώσπου στις 4 Μαΐου 1984 έκοψε το κάπνισμα για πάντα. Θυμάται αυτή την ημερομηνία μέχρι και σήμερα…
«Επί έναν χρόνο αυθυποβαλόμουνα για να πείσω τον εαυτό μου ότι δεν χρειάζομαι το τσιγάρο», λέει. «Έπειτα, μια μέρα κάπνισα 10 από τα 20 τσιγάρα που έκανα κανονικά. Την επομένη, έβαλα απλώς 10 τσιγάρα στο στόμα μου χωρίς να τα ανάψω. Και από την τρίτη ημέρα και μετά δεν ξανακάπνισα».
Η απαγόρευση του καπνίσματος στα εστιατόρια και τα καφενεία της Βοστώνης, μπορεί στην αρχή να προκάλεσε αντιδράσεις, σύμφωνα όμως με τον κ. Αθανασόπουλο αύξησε την πελατεία στα μαγαζιά. Πάντως, έρευνα του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ δείχνει πως η απαγόρευση βελτίωσε την υγεία των κατοίκων της πόλης.
Από το 2003 έως το 2006 οι θάνατοι από έμφραγμα μειώθηκαν κατά 30% στην πολιτεία της Μασαχουσέτης. Η απαγόρευση του καπνίσματος σε εστιατόρια, καφενεία, μπαρ και χώρους εργασίας έσωσε ζωές. Σύμφωνα με τη μελέτη, από τότε που επιβλήθηκε το μέτρο πεθαίνουν κάθε χρόνο από έμφραγμα στη Μα σαχουσέτη περίπου 600 άτομα λιγότερα.
Στα κρυφά. Στο εστιατόριο του κ. Μπορέτου η απαγόρευση σταματά όταν κλειδώνουν οι πόρτες. Αφεντικό και προσωπικό ξεκουράζονται ανάβοντας ένα τσιγάρο στην κουζίνα. Όταν πρωτοεφαρμόστηκε το μέτρο, είχαν ένα μοναχικό τραπέζι στην είσοδο με το μοναδικό τασάκι στο μαγαζί. Ήταν για τους τακτικούς πελάτες και το προσωπικό. «Κάποιοι μη καπνίζοντες μας κοιτούσαν σα να τους είχαμε σκοτώσει τη μάνα», θυμάται ο κ. Μπορέτος.
Αν και καπνιστής επί δύο δεκαετίες, ο κ. Μπορέτος συμφωνεί με το μέτρο της απαγόρευσης στα εστιατόρια. «Όπου υπάρχει φαγητό η ατμόσφαιρα πρέπει να είναι καθαρή», λέει. «Όταν θα βγω όμως στο μπαρ για ένα ποτό θέλω να μπορώ να ανάψω το τσιγάρο μου. Το τραβάει το μέρος».
Τα Νέα – Σάββατο 13 Ιουνίου 2009