Είμαι καπνιστής εδώ και πολλά χρόνια – αλλά δεν υπερηφανεύομαι κιόλας γι’ αυτήν την «επιλογή» μου. Δεν υπερηφανεύομαι πάντως ούτε για τα επιτεύγματα του «κινήματος» των καπνιστών. Αυτού του είδους την υπερηφάνεια την κρατάω για την περίπτωση που θα επιδεικνυόταν ανάλογη αποτελεσματικότητα από άλλα κινήματα στον τόπο μας -το εργατικό, το οικολογικό, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων…
Δεν καμαρώνω που κατορθώσαμε να ακυρώσουμε δις, κατά τη θητεία τριών υπουργών Υγείας, τη νομοθεσία για την απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους, δεν πανηγυρίζω που εμείς μόνοι σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο (και σε μέρος του απολίτιστου, επίσης) συνεχίζουμε να «αντιστεκόμαστε».
Άλλος ένας νόμος, λοιπόν, στα χαρτιά. Η ελληναράδικη εφευρετικότητα λειτουργεί κι εδώ απρόσκοπτη, με στεγασμένους χώρους που «βαφτίζονται» υπαίθριοι (είναι οι ίδιοι χώροι που η ιδιωτική πρωτοβουλία στερεί από το κοινωνικό σύνολο, καταλαμβάνοντας έναντι πινακίου φακής πεζοδρόμια, πεζόδρομους, αυλές και ακάλυπτους χώρους). Κι ακόμα, φλιτζανάκια με νερό αντί για τασάκια, χρηματισμός ή βία κατά των ελεγκτών, επίκληση της οικονομικής κρίσης και κάθε άλλη δυνατή μεθόδευση, πρόφαση ή δικαιολογία.
Αυτή η όψη του ανυπόταχτου, πλην τριτοκοσμικού επαγγελματία/πολίτη κουμπώνει μια χαρά με την όψη μιας Πολιτείας που νομοθετεί για το θεαθήναι, που προσαρμόζεται τυπικά μόνο στις ρήτρες της διεθνούς κοινότητας, αλλά αποστασιοποιείται απ’ αυτήν σε κάθε ευκαιρία – τριτοκοσμική κι αυτή σε όλους τους δείκτες: στο επίπεδο της εκπαίδευσης, της υιοθέτησης νέων τεχνολογιών, στην έρευνα, σε καθετί που αντανακλά τη στάθμη του «ευ ζην».
Εντάξει, μπορώ να δεχτώ πως όταν νομοθετούσαν για το κάπνισμα είχαν κατά νου ότι οι νόμοι τους θα εφαρμόζονταν. Αλλά και πάλι, όταν προσέκρουσαν στο ελληνικό ταμπεραμέντο, τι έκαναν; Δήλωναν μονότονα ότι ο νόμος θα εφαρμοστεί και απλώς δεν τον εφάρμοζαν. Αναξιοπιστία και στρουθοκαμηλισμός, όπως συμβαίνει με τη φοροδιαφυγή, με την εισφοροδιαφυγή και με την περιστολή των δημόσιων δαπανών, με την εφαρμογή των πολεοδομικών σχεδίων, με την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και τις δημόσιες προμήθειες, με την αδιαφάνεια και τη ρουσφετολογία, με την πάταξη της παραπαιδείας και της παραοικονομίας, με τη μαύρη εργασία των μεταναστών.
– Έλεγε κάποιος τις προάλλες στην τηλεόραση ότι τα προβλήματα δεν λύνονται με νόμους, αλλά με πολλή δουλειά. Όταν οι νόμοι προσκρούουν στην πραγματικότητα, τους τροποποιείς, προσπαθώντας να διαφυλάξεις την ουσία – τον βασικό πυρήνα τους. Πρέπει να ψάξεις να βρεις ένα ελληνικό αντικαπνιστικό πλαίσιο (αν κάτι τέτοιο είναι δυνατόν) με έρευνα, με διάλογο και με προσπάθεια. Αλλά ακόμα κι αν αυτό είναι αδύνατον (πράγμα ήδη ανησυχητικό), πρέπει να πάρεις άλλες αποφάσεις και να τις εφαρμόσεις.
Μια λύση θα ήταν να επιτραπεί το κάπνισμα παντού, και να στραφούμε στον δυτικό κόσμο με καμπάνιες υπέρ του «καπνοτουρισμού», καλώντας τους χαρμάνη δες να επισκεφθούν την Ελλάδα και να την ντουμανιάσουν. Προσωπικά δεν θα μου άρεσε – αλλά τουλάχιστον θα ήταν μια κάποια πολιτική.
Χριστόφορος Κασδάγλης
Περιοδικό Έψιλον Ελευθεροτυπίας, τ. 1046, 08/05/2011