«Δεν καπνίζετε ή
μήπως ναι;». Ο Μπρους Άνταμς ρωτά και μου χαρίζει ένα διαπεραστικό
βλέμμα στην απέναντι πλευρά του τραπεζιού της κουζίνας, όπου καθόμαστε,
στο αποικιακού τύπου σπίτι του, στην επαρχία της Νέας Νότιας Ουαλίας.
«Αυτό είναι καλό», λέει, όταν η απάντηση που εισπράττει είναι αρνητική.
«Διαφορετικά, ίσως θα έπρεπε να σας κάνω μια μικρή διάλεξη».

Φαίνεται λίγο υπερβολικό να ερευνά περίεργα τις απόψεις σου για τον καπνό ένας άνθρωπος που έβγαλε μια μικρή περιουσία κάνοντας ελκυστικά τα τσιγάρα. Ο Μπρους Άνταμς είναι, ή ήταν, ο Marlboro Man της Αυστραλίας. Ήταν τα αδρά χαρακτηριστικά του, το στεφάνι καπνού που έβγαινε από τις γιγάντιες διαφημίσεις, η ευθυτενής φιγούρα του που κάλπαζε ατρόμητα στις οθόνες του κινηματογράφου και της τηλεόρασης. Αν μια ολόκληρη γενιά Αυστραλών πίστεψε ότι το κάπνισμα είναι σέξι, αυτό οφείλεται κατά πολύ στον Μπρους.

Όμως τώρα το σύμβολο της βιομηχανίας καπνού αναδιπλώθηκε. Δεν είναι μόνο ότι σταμάτησε το τσιγάρο ­ «βρώμικη συνήθεια», σφυρίζει στη γυναίκα του Γκλόρια που μόλις εξομολογήθηκε ότι απολαμβάνει ένα τσιγάρο το απόγευμα μαζί με ένα ποτήρι κρασί. Όχι, ο Μπρους βρέθηκε ακριβώς στην αντίπερα όχθη. Έχει στρατολογηθεί ως πρεσβευτής στο Εθνικό Συμβούλιο για την Καρδιά προκειμένου να φτάσει το αντικαπνιστικό μήνυμα στους νέους της Αυστραλίας.

«Μην το αρχίσεις»

«Γνώριζες», λέει απαιτητικά, τείνοντας το κιτρινισμένο από το τσιγάρο δάχτυλό του, «ότι οι περισσότερες άνθρωποι στη χώρα μας πεθαίνουν από ασθένειες που σχετίζονται με το κάπνισμα παρά από οτιδήποτε άλλο; Ο πατέρας μου είναι 80 χρόνων και συνεχίζει να οδηγεί φορτηγά, ποτέ δεν κάπνισε στη ζωή του. Το πρέπον είναι να μην το αρχίσεις. Έτσι, δεν χρειάζεται να το κόψεις».

Μόνο να συγκατανεύσεις σιωπηλά μπορείς στο άκουσμα μιας τόσο προφανούς αλήθειας. Όμως ο Μπρους, παρά το αποστολικό του πάθος, δεν έχει «μεταρρυθμιστεί» ολοκληρωτικά ως χαρακτήρας. Πρώην καπνιστής 80 τσιγάρων ημερησίως, κρατούσε πάντα δύο πακέτα ρεζέρβα, «διαφορετικά με έπιανε τρέμουλο». Βγάζοντας αναστεναγμό συνεχίζει: «Είναι λυπηρό που το κάπνισμα είναι τέτοιος φονιάς. Αγαπούσα τη μυρωδιά, αγαπούσα την αίσθηση, αγαπούσα τη γεύση».

Ο Marlboro Man, που πρόσφατα τον ψήφισαν ως το πιο σημαντικό πρόσωπο των διαφημίσεων στον αιώνα, ήταν ο σωστός άνθρωπος για τους πράκτορες της διαφημιστικής εταιρείας που, στην προσπάθειά τους να βρουν το κατάλληλο μοντέλο για την εκστρατεία στην Αυστραλία, τον διέκριναν το 1972 στο ξενοδοχείο «Χάντερ Βάλεϊ».

«Στεκόμουν στο μπαρ, πίνοντας μπίρα με τους φίλους μου, όταν ήρθαν και μου συστήθηκαν», λέει ο Μπρους που μεγάλωσε στο Μάσουελμπρουκ, μια μικρή επαρχιακή πόλη που φημίζεται για την παραγωγή κρασιού. Ο Μπρους Άνταμς, 29 ετών τότε, όχι μόνο ταίριαζε στον ρόλο με τα λαξευμένα χαρακτηριστικά του, το μυώδες κορμί του και τα κυματιστά καστανά μαλλιά του, αλλά ήταν ένας πραγματικός καουμπόης που ανδρώθηκε περιτριγυρισμένος από άλογα. «Ο έρωτας της ζωής μου», λέει. Όταν τον ρωτάμε πόσο χρόνων έμαθε να ιππεύει, απαντά: «Δεν μπορώ να θυμηθώ. Ήρθε από μόνο του».

Αρχικά νόμιζε ότι οι πράκτορες τον κορόιδευαν, όμως τους άφησε να του τραβήξουν μερικά πλάνα. Μερικές ημέρες αργότερα ένα κινηματογραφικό συνεργείο επέστρεψε για να κάνουν δοκιμαστικό. Ακολούθησε το επίσημο σποτάκι που η κινηματογράφησή του κράτησε τρεις ημέρες, σε ένα ιπποστάσιο, 70 μίλια μακριά.

«Ήταν καταπληκτικά, με μεταχειρίζονταν σαν να ‘μουν βασιλιάς», λέει. «Είχα μακιγιέζ, κομμωτή, έναν Ισπανό σεφ, τα πάντα».

Ο Μπρους δεν ήταν τελείως άπειρος. Ενώ βοηθούσε τον πατέρα του στην οικογενειακή τους επιχείρηση παραγωγής γάλακτος, είχε κάνει μερικές εμφανίσεις ως μοντέλο, «όμως μόνο για τις επιδείξεις μόδας της Γουλ Μπόαρντ στο Μάσουελμπρουκ». Τα γυρίσματα για τη Marlboro, που είχαν αποτέλεσμα δεκάδες αφίσες, τηλεοπτικές διαφημίσεις και μια οκτάλεπτη για τον κινηματογράφο, έκαναν διάσημο το πρόσωπό του μέσα σε μια νύχτα.

Όμως, το 1974, η αυστραλιανή κυβέρνηση απαγόρευσε τις διαφημίσεις τσιγάρων και ο Marlboro Man προσγειώθηκε. Ωστόσο οι διαφημίσεις για το σινεμά συνέχιζαν να προβάλλονται δύο δεκαετίες. «Είχα ενοχληθεί εκείνη την περίοδο, γιατί μόλις είχα πάρει τη δουλειά και ξαφνικά τελείωσε. Μετά, δεν με ένοιαζε. Θα μου άρεσε να κάνω περισσότερη τηλεόραση, όμως ήμουν απλώς ένα αγόρι από τα δάση. Έπρεπε να είσαι έξω συνέχεια, χτυπώντας πόρτες».

Για το βίντεο του Marlboro αμείφθηκε με 4.500 δολάρια Αυστραλίας, αρκετά μεγάλο ποσό εκείνη την εποχή. Ο ίδιος και η Γκλόρια, που παντρεύτηκαν νέοι και έχουν τρία παιδιά, μετακόμισαν στο σημερινό σπίτι τους, στο Μέτλαντ. Αγόρασαν ένα καμένο κτίριο στην πόλη, το επισκεύασαν και άνοιξαν μια μπουτίκ γυναικείων ρούχων. Όταν το πούλησαν είχαν φτάσει να είναι ιδιοκτήτες πέντε καταστημάτων γύρω από την Κοιλάδα Χάντερ.

«Λυπάμαι…»

Ο Μπρους, που σταμάτησε το κάπνισμα πριν από 14 χρόνια, προσέφερε τις υπηρεσίες του στο Εθνικό Συμβούλιο για την Καρδιά. Για τη φιλανθρωπική οργάνωση, το να καταφέρουν να έχουν τον Marlboro Man μαζί τους να κηρύσσει κακά του τσιγάρου αποτελούσε πραξικόπημα δημοσιότητας πέρα από τη φαντασία τους. «Σαν να προωθεί ο Ρόναλντ Μακ Ντόναλντ την υγιεινή διατροφή ή ο Τζένγκις Χαν την ειρήνη στη γη». Για τον Μπρους είναι μια ευκαιρία να ξεπλύνει αμαρτίες του παρελθόντος. «Έχω βάρος στη συνείδησή μου για τις διαφημίσεις του Marlboro», λέει. «Αν δεν ήμουν εγώ, θα ήταν κάποιος άλλος, όμως λυπάμαι που ήμουν εγώ. Αναρωτιέμαι πόσοι άνθρωποι ξεκίνησαν το τσιγάρο εξαιτίας μου. Αυτό είναι ένα βαρύ ερωτηματικό και θα ήθελα να το διορθώσω».

Πάντα ένας καουμπόης

Σήμερα, 56 χρόνων, ο Μπρους Άνταμς είναι ένας καλοδιατηρημένος άντρας, με σπινθηροβόλα μπλε μάτια, ζυγωματικά για τα οποία θα πέθαινες και ένα χαμόγελο που θα μπορούσε να λιώσει ακόμη και την πιο παγωμένη γυναικεία καρδιά. Με τα στενά του τζιν, τα βαμβακερά πουκάμισα και τις καφέ δερμάτινες μπότες παραμένει ένας καουμπόης. Κάποιο στιγμιότυπο από μια διαφήμιση του Marlboro ­ σήμερα φαίνεται εξαιρετικά παλιά ­ δείχνει τον Μπρους να σώζει ένα πουλάρι το οποίο είχε πέσει στις όχθες ενός ποταμού. Ενώ βαδίζει προς το ποτάμι, σταματά για να ανάψει ένα τσιγάρο. Καθώς το τραβά από το πακέτο, ο αφηγητής λέει:

«Αυτή είναι η χώρα του Marlboro. Κάπου εδώ, ένας άνδρας ψάχνει για γεύση στα τσιγάρα του. Τη γεύση που γνωρίζει θα τη βρει στο Marlboro».

ΤΑ ΝΕΑ, 09/10/1999