Ποια βοήθεια μπορεί να προσφέρει η ιατρική σε όσους προσπαθούν να απαλλαγούν από αυτή τη «φονική» συνήθεια;
Από τον προσεχή μήνα θα ισχύσει και στη χώρα μας αυτό που ισχύει από πολύ καιρό σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες: το κάπνισμα θα απαγορεύεται σε δημόσιες υπηρεσίες, ενώ θα πρέπει να δημιουργηθούν ζώνες καπνιστών και μη καπνιστών σε χώρους όπως εστιατόρια και καφετέριες. Περιττό να πούμε ότι η λήψη τέτοιου είδους μέτρων γίνεται πάντοτε δεκτή με ανάμεικτα συναισθήματα. Οι μη καπνιστές επικρότησαν τις αποφάσεις καθώς γίνονται συχνά παθητικοί καπνιστές των τσιγάρων που τους περιβάλλουν, ενώ οι καπνιστές εκτιμούν ότι τα απαγορευτικά μέτρα περιορίζουν τα δικαιώματά τους. Η στήλη βεβαίως δεν έχει σκοπό να αναλύσει κοινωνιολογικά την αέναη διένεξη καπνιστών και μη καπνιστών. Συμπαραστεκόμενη όμως σε εκείνους που με αφορμή τις απαγορεύσεις αποφάσισαν να (ξανα;-)προσπαθήσουν να κόψουν το κάπνισμα, αναζήτησε τα βοηθήματα που μπορεί να τους προσφέρει σήμερα η ιατρική. Ο πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαπνιστικής Εταιρείας, καθηγητής Φαρμακολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Νικόλαος Χούλης, και ο γιατρός ολιστικής ιατρικής κ. Αλέξανδρος Λουπασάκης, ο οποίος τα τελευταία 22 χρόνια δουλεύει με καπνιστές, μας προσέφεραν αφειδώς τα φώτα τους.
Οι λόγοι τους οποίους επικαλείται κανείς για να εξηγήσει το γιατί καπνίζει είναι τόσοι πολλοί όσοι και οι καπνιστές. Αντιστοίχως πολλοί και ποικίλοι – προσωπικοί, ψυχολογικοί και φυσιολογικοί – είναι και οι λόγοι για τους οποίους οι καπνιστές δηλώνουν πως δεν μπορούν να σταματήσουν το κάπνισμα. Σύμφωνα με τον κ. Χούλη, «ο εθισμός στη νικοτίνη αποτελεί τη σημαντικότερη φυσιολογική παράμετρο η οποία εμποδίζει την άρση της συνήθειας του καπνίσματος. Η νικοτίνη αποτελεί την τρίτη μετά τη μορφίνη και την κοκαΐνη εθιστική ουσία. Ετσι, παρά το γεγονός ότι πολλά έχουν λεχθεί και γραφεί για τις βλαβερές στην υγεία συνέπειες του καπνίσματος, ο αριθμός των καπνιστών, στη χώρα μας τουλάχιστον, συνεχίζει να αυξάνεται».
Η αύξηση των καπνιστών
Οχι μόνο αυξάνεται το σύνολο των καπνιστών στη χώρα μας, παρατηρείται επίσης και το θλιβερό φαινόμενο να αυξάνεται ο αριθμός των νέων κοριτσιών (και μελλοντικών μητέρων) που αρχίζουν να καπνίζουν, παρά το γεγονός ότι πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει τις καταστρεπτικές για το έμβρυο συνέπειες του μητρικού καπνίσματος. Αλλά ακριβώς αυτό είναι το παράδοξο με το κάπνισμα: τα τσιγάρα αποτελούν το μόνο προϊόν στο οποίο αναγράφεται ότι κάνει κακό αλλά συνεχίζουμε να τα αγοράζουμε. «Αυτό μας δείχνει ότι η προσέγγιση που έχουμε στο θέμα δεν λειτουργεί» τονίζει ο κύριος Λουπασάκης, ο οποίος προσθέτει ότι «είναι προφανές ότι η κινδυνολογία δεν είναι ικανή να αποτρέψει τους ανθρώπους από το κάπνισμα».
Ανεξάρτητα από το τι οδηγεί τους ανθρώπους να καπνίζουν, υπάρχουν άτομα τα οποία δηλώνουν ότι επιθυμούν να σταματήσουν το κάπνισμα. Πιθανόν δε τα άτομα αυτά να έχουν εκφράσει αυτή την επιθυμία και στο παρελθόν, να έχουν ίσως σταματήσει να καπνίζουν για ορισμένο διάστημα, αλλά στη συνέχεια να έχουν υποκύψει και πάλι στη βλαβερή αυτή συνήθεια. Το ερώτημα λοιπόν είναι τι είδους βοήθεια μπορεί να προσφέρει η ιατρική σε όσους προσπαθούν να σταματήσουν το κάπνισμα.
Η τακτική της αντικατάστασης
«Αυτό που μπορούμε να προσφέρουμε σήμερα σε όσους επιθυμούν να σταματήσουν το κάπνισμα είναι η θεραπεία αντικατάστασης της νικοτίνης. Οπως προαναφέρθηκε, η νικοτίνη είναι εθιστική και ο καπνιστής έχει ανάγκη από αυτήν. Οι τσίχλες νικοτίνης ή τα διαδερμικά επιθέματα αποτελούν απλούς τρόπους λήψης νικοτίνης, χωρίς να είναι τόσο επιβλαβή όσο το κάπνισμα» λέει ο κ. Χούλης και εξηγεί: «Οταν καπνίζουμε, εκτός από τη νικοτίνη στην οποία έχουμε εθιστεί, λαμβάνουμε και τις υπόλοιπες 4.000 ουσίες οι οποίες εντοπίζονται στον καπνό του τσιγάρου. Από αυτές οι 25 είναι αποδεδειγμένα καρκινογόνες. Αντιλαμβάνεστε ότι με τη θεραπεία αντικατάστασης νικοτίνης απομακρύνουμε τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου».
Σύμφωνα με τις στατιστικές, η θεραπεία αντικατάστασης νικοτίνης μπορεί να θεωρηθεί σχετικά επιτυχής, καθώς το 25% των ατόμων πετυχαίνουν να σταματήσουν το κάπνισμα. Φυσικά στη συνέχεια πρέπει βαθμηδόν να ελαττώσουν και τη λήψη νικοτίνης που λαμβάνουν μέσω των επιθεμάτων ή των τσιχλών και τελικά να την σταματήσουν εντελώς. Εκτός από τη θεραπεία αντικατάστασης νικοτίνης υπάρχουν και σκευάσματα τα οποία επιχειρούν να σταματήσουν τον εθισμό, δρώντας στο κεντρικό νευρικό σύστημα.
ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ – Η αφύπνιση του οργανισμού
Ανεξάρτητα από τη μέθοδο που χρησιμοποιεί κανείς προκειμένου να σταματήσει το κάπνισμα, ένας μεγάλος αριθμός ατόμων υποκύπτει ξανά στη γοητεία του. Κατά τον κ. Λουπασάκη, ο καλύτερος και αποτελεσματικότερος τρόπος να σταματήσει κανείς οριστικά το κάπνισμα είναι μέσω του καπνίσματος! «Αντί να πάει κανείς κόντρα στον καπνιστή είναι προτιμότερο να αξιοποιήσει τη διαδικασία του καπνίζειν προκειμένου να αφυπνίσει στον οργανισμό την αντίδραση ξένου σώματος. Αν μπει κάτι στο μάτι μας, κλαίμε για να απομακρυνθεί. Το αναπνευστικό σύστημά μας δεν έχει σχεδιαστεί ως εξάτμιση. Θυμηθείτε ότι στους περισσοτέρους καπνιστές δεν άρεσε το πρώτο τσιγάρο επειδή ο οργανισμός τους αντέδρασε. Αυτή την αντίδραση μπορούμε να ξυπνήσουμε και πάλι, έτσι ώστε το ίδιο το σύστημά μας να μας καθοδηγήσει στο να σταματήσουμε το κάπνισμα».
Η διαδικασία ενεργοποίησης της φυσικής αντίδρασης που διαθέτει το οργανικό σύστημα του ανθρώπου στην είσοδο κάθε ξένου σώματος προϋποθέτει αποτοξίνωση του οργανισμού, καθώς ένα ρυπαρό σύστημα δεν πρόκειται να αντιδράσει σε έναν ακόμη ρύπο. Παράλληλα όμως θα πρέπει να καλυφθεί και το σύνδρομο στέρησης του ατόμου, έτσι ώστε να μπορέσει να αντεπεξέλθει. Για να γίνουν τα παραπάνω, θα πρέπει ο καπνιστής να συνεχίσει να καπνίζει αλλά συνειδητά, εξηγεί ο κ. Λουπασάκης. «Οι καπνιστές δεν θα πρέπει να σταματήσουν να καπνίζουν καταναγκαστικά, αλλά για όσο διάστημα αναζητούν ακόμη το τσιγάρο θα πρέπει να καπνίζουν συνειδητά και όχι αυτοματοποιημένα. Να μη μιλούν στο τηλέφωνο ενώ καπνίζουν, να μην εργάζονται ενώ καπνίζουν, αλλά κάθε φορά που θα καπνίζουν να προλαβαίνουν να το αντιληφθούν. Παράλληλα, με μια σειρά φυσικών μεθόδων όπως η διατροφή, η φυτοθεραπεία, ο βελονισμός, τα διαδερμικά επιθέματα νικοτίνης, οι τσίχλες νικοτίνης, οι ασκήσεις χαλάρωσης, οι αναπνευστικές ασκήσεις κτλ., θα επιχειρείται η αφύπνιση του οργανισμού ώστε αυτός να αντιδράσει στο κάπνισμα».
Το να επιτρέπεται στον καπνιστή που επιθυμεί να σταματήσει το κάπνισμα να καπνίζει για όσο χρόνο ο οργανισμός του το επιθυμεί, αποτελεί ίσως το κλειδί της ολιστικής αντιμετώπισης των καπνιστών. Σύμφωνα με τον κ. Λουπασάκη, «έχουμε όλοι τόσα πολλά πρέπει στη ζωή μας, που συχνά δεν αντέχουμε να βάλουμε άλλο ένα, αυτό της άρσης του καπνίσματος. Εξάλλου κάθε πρόβλημα υγείας είναι πολυεπίπεδο και πολυπαραγοντικό και καλούμεθα να δώσουμε λύση στη μοναδικότητα του ατόμου που έχουμε μπροστά μας. Το βασικό είναι να μη χάνουμε τον άνθρωπο που κρύβεται πίσω από τον καπνιστή».
ΙΩΑΝΝΑ ΣΟΥΦΛΕΡΗ
Το ΒΗΜΑ, 29/09/2002 , Σελ.: A56