Επτά στους δέκα έλληνες καπνιστές ανάβουν τσιγάρο με το που θα ξυπνήσουν, γεγονός που αποτελεί ένδειξη υψηλής εξάρτησης από τη νικοτίνη. Τα στοιχεία προκύπτουν από έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας και το τμήμα Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Η έρευνα είναι τμήμα της Παγκόσμιας Μελέτης Ενηλίκων για το κάπνισμα (Global Adult Tobacco survey, GATS) και διεξήχθη στη χώρα μας το 2013. Το δείγμα αποτέλεσαν 6.600 νοικοκυριά και ένα άτομο από κάθε νοικοκυριό επιλέχθηκε τυχαία για τη μελέτη. Οι πληροφορίες συλλέχθηκαν ηλεκτρονικά, οι ολοκληρωμένες συνεντεύξεις έφτασαν τις 4.359 και το ποσοστό ανταπόκρισης το 69,6%.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της GATS, το 51,2% των ανδρών, το 25,7% των γυναικών και το 38,2% του πληθυσμού (3,5 εκατ ενήλικες) καπνίζουν. Στην ηλικιακή ομάδα 25-44, καπνιστές είναι το 64,2% των ανδρών, και το 37% των γυναικών.
Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι το 72,2% των καπνιστών παρουσιάζουν μεγάλη εξάρτηση από τη νικοτίνη, αφού καπνίζουν το πρώτο τους τσιγάρο μέσα στα πρώτα 30 λεπτά από το πρωινό ξύπνημα.
Οξυμένο είναι το πρόβλημα του παθητικού καπνίσματος στην Ελλάδα, καθώς το 52,3% των ερωτηθέντων που δουλεύουν σε εσωτερικούς χώρους (1,6 εκατ. ενήλικες) εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα στη δουλειά τους καθημερινά. Επίσης, το 65,7% εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα στο σπίτι τους, καθημερινά, ενώ το 72,2% έχουν εκτεθεί σε παθητικό κάπνισμα σε εστιατόρια και άλλους δημόσιους χώρους.
Εύλογα λοιπόν, το 84,1% των μη καπνιστών υποστηρίζουν το νόμο για την απαγόρευση του καπνίσματος στους κλειστούς δημόσιους χώρους.
Ερωτηθέντες οι καπνιστές για το αν έχουν προσπαθήσει να σταματήσουν το κάπνισμα, μόνο δύο στους 10 έχουν κάνει κάποια προσπάθεια τους τελευταίους 12 μήνες, ενώ 5 στους 10 καπνιστές προγραμματίζουν ή σκέφτονται να διακόψουν το κάπνισμα. Πάντως, 4 στους 10 δεν ενδιαφέρονται καθόλου για τη διακοπή του.
Τέλος, το 92,4% ερωτηθέντων πιστεύει ότι το κάπνισμα προκαλεί σοβαρές ασθένειες, ενώ το 84,9% πιστεύει ότι η έκθεση στο παθητικό κάπνισμα προκαλεί σοβαρά προβλήματα υγείας στους μη καπνιστές.
Υψηλά ποσοστά καπνιστών και μεταξύ των νέων
Ανησυχητικά υψηλά είναι και τα ποσοστά των παιδιών που έχουν κανει χρήση προϊόντων καπνού, σύμφωνα με το ελληνικό σκέλος της Global Youth Tobacco Survey (GYTS), καθώς το 15,0% των παιδιών στο σύνολό τους καπνίζουν (16,9% των αγοριών, και 12,9% των κοριτσιών).
Το GYTS είναι μία εθνικά αντιπροσωπευτική μελέτη που γίνεται στα σχολεία με τη συμμετοχή μαθητών ηλικίας 13-15 ετών και είναι έτσι σχεδιασμένο ώστε να παράγει εκτιμήσεις επιπολασμού για κάθε χώρα. Το GYTS χρησιμοποιεί ένα τυποποιημένο βασικό ερωτηματολόγιο και την ίδια μεθοδολογία για το σχεδιασμό δειγματοληψίας και τη διαδικασία συλλογής στοιχείων.
Το ερωτηματολόγιο αποτελείται από τις εξής θεματικές ενότητες: χρήση προϊόντων καπνού (καπνικά και μη καπνικά), διακοπή καπνίσματος, έκθεση στο παθητικό κάπνισμα, διαφημίσεις από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης υπέρ και κατά του καπνίσματος, ευκολία πρόσβασης σε καπνικά προϊόντα και γνώσεις και συμπεριφορές σχετικά με το κάπνισμα.
Το GYTS διεξήχθη στη χώρα μας το 2013 από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας και το Τμήμα Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου της Θεσσαλίας, με τη συμμετοχή 4,618 παιδιών.
Όπως προαναφέρθηκε, το 15% του δείγματος δήλωσε ότι καπνίζει, με το 10,3% των αγοριών και το 9,9% των κοριτσιών να προτιμά τα τσιγάρα.
Έξι στους 10 νεαρούς καπνιστές έχει προσπαθήσεις να το διακόψει τους τελευταίους 12 μήνες, ενώ τέσσερις στους 10 δηλώνει την άοριστη πρόθεση της διακοπής.
Το 56,7% των μαθητών δηλώνει ότι εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα στο σπίτι τους, ενώ το 67,4% των μαθητών εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα μέσα σε κλειστούς δημόσιους χώρους.
Ως προς τα σημεία προμήθειας προϊόντων καπνού, το 67,9% των καπνιστών δηλώνει ότι αγόρασε τσιγάρα από κατάστημα ή περίπτερο, ενώ μεταξύ όσων καπνιστών αγοράζουν τσιγάρα, το 87,3% δήλωσε ότι δεν αντιμετώπισε κανένα πρόβλημα στην αγορά τους λόγω της ηλικίας τους.
Επίσης, πέντε στους 10 μαθητές ανέφεραν ότι είδαν αντικαπνιστικά μηνύματα στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ενώ 4 στους 10 μαθητές είδαν διαφημίσεις/προώθηση καπνικών προϊόντων σε σημεία πώλησής τους.
Τέλος, το 77,2% των μαθητών δηλώνουν ότι γνωρίζουν σίγουρα η έκθεση τους στο παθητικό κάπνισμα βλάπτει την υγεία τους, ενώ το 82,1% των μαθητών υποστηρίζουν την απαγόρευση του καπνίσματος σε κλειστούς δημόσιους χώρους.
Μαίρη Μπιμπή, in.gr