Οι γονείς που καπνίζουν συχνά ανοίγουν ένα παράθυρο προκειμένου να αεριστεί ο χώρος και να αποφευχθεί το παθητικό κάπνισμα από τα παιδιά τους. Όμως τώρα οι ειδικοί εντοπίζουν άλλη μια απειλή για τα παιδιά που συνδέεται με το κάπνισμα και δεν είναι εύκολο να αποφευχθεί: το «τριτογενές κάπνισμα».
Αυτός ο όρος χρησιμοποιείται για να περιγραφεί το αόρατο και τοξικό μείγμα αερίων και μορίων που επικάθεται στα μαλλιά και στα ρούχα των καπνιστών, αλλά και στα έπιπλα και στο πάτωμα. Το μείγμα παραμένει εκεί αφότου ο χώρος έχει καθαριστεί από τον καπνό. Στα κατάλοιπα περιλαμβάνονται βαρέα μέταλλα, καρκινογόνα ακόμα και ραδιενεργά υλικά τα οποία μπορούν να αγγίξουν τα παιδιά, να τα μεταφέρουν στο στόμα τους και να τα καταπιούν, ειδικά εάν μπουσουλάνε ή παίζουν στο πάτωμα.
Νέος χαρακτηρισμός
Γιατροί από το Νοσοκομείο Παίδων της Βοστώνης έδωσαν τον χαρακτηρισμό «τριτογενές κάπνισμα» προκειμένου να περιγράψουν αυτά τα χημικά, σε μια νέα έρευνα που μελέτησε τους κινδύνους για τα παιδιά και τα μωρά και πρόκειται να δημοσιευθεί στην επιθεώρηση «Παιδιατρική». «Όλοι γνωρίζουν ότι το παθητικό κάπνισμα είναι επικίνδυνο, αλλά δεν γνωρίζουν για το τριτογενές», δήλωσε ο επικεφαλής της έρευνας Τζόναθαν Ουνικόφ, αναπληρωτής καθηγητής παιδιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.
Η μύτη μας
«Όταν τα παιδιά βρίσκονται εκτός σπιτιού, ίσως καπνίζουν. Όπως και στο αυτοκίνητο. Όταν οι γονείς βάζουν στο παιδί τη ζώνη ασφαλείας στο πίσω κάθισμα, ανοίγουν το παράθυρο και καπνίζουν, νομίζουν ότι όλα είναι εντάξει επειδή τα παιδιά τους δεν γίνονται παθητικοί καπνιστές», προσθέτει ο Ουινικόφ. «Μέγα λάθος. Γι΄ αυτό χρειαζόμασταν έναν όρο προκειμένου να περιγράψουμε τις αόρατες τοξίνες του καπνού». Ο τριτογενής καπνός είναι αυτό που μυρίζουμε όταν ένας καπνιστής μπει σε έναν μικρό κλειστό χώρο, ακόμα και όταν έχει σβήσει το τσιγάρο του ή όταν μπαίνουμε σε ένα δωμάτιο όπου κάποιοι κάπνιζαν πριν. «Η μύτη μας δεν ψεύδεται. Αυτά τα στοιχεία είναι τόσο τοξικά, ώστε το μυαλό σου σε προειδοποιεί: Απομακρύνσου».
SΟS για τα παιδιά από τους παιδιάτρους
Η ΕΡΕΥΝΑ μελέτησε τη στάση σχετικά με το κάπνισμα σε 1.500 νοικοκυριά σε διαφορετικά μέρη των ΗΠΑ. Η μεγάλη πλειοψηφία καπνιστών και μη καπνιστών γνώριζε ότι το παθητικό κάπνισμα είναι κακό για τα παιδιά. Το 95% των μη καπνιστών και το 84% των καπνιστών συμφώνησαν ότι «η εισπνοή καπνού από το τσιγάρο των γονιών μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την υγεία μωρών και παιδιών». Όμως πολλοί λιγότεροι γνώριζαν τους κινδύνους του τριτογενούς καπνίσματος, οι περισσότεροι θεωρούσαν ότι εάν άνοιγαν για λίγο το παράθυρο ή εάν έναν ανεμιστήρα, ο καπνός θα διαλυόταν και έτσι τα παιδιά δεν θα επηρεάζονταν.
Όπως διευκρινίζει ο δρ. Φίλιπ Λάντριγκαν, παιδίατρος, επικεφαλής του Κέντρου για την Περιβαλλοντική Υγεία των Παιδιών στη Σχολή Ιατρικής του Μάουντ Σινάι στη Νέα Υόρκη, η φράση «τριτογενές κάπνισμα» είναι ένας εντελώς καινούργιος όρος ο οποίος πρόκειται να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην συμπεριφορά μας. «Το βασικό μήνυμα είναι ότι το να κλείνουμε την πόρτα της κουζίνας για να κάνουμε ένα τσιγάρο μακριά από τα παιδιά, δεν τα προστατεύει από τις συνέπειες αυτού του τσιγάρου», λέει. «Υπάρχουν καρκινογόνα σε αυτόν τον τριτογενή καπνό και ο κίνδυνος του καρκίνου ελλοχεύει για όλους τους ανθρώπους, όλων των ηλικιών, που έρχονται σε επαφή».
Απαγορεύτηκε το τσιγάρο, αλλά μόνο στη θεωρία!
Η ΑΥΣΤΡΙΑ είναι η νέα χώρα που μπήκε στο κλαμπ των αντικαπνιστών από την 1η Ιανουαρίου, αλλά μάλλον στη θεωρία. Όπως σημειώνει η εφημερίδα «Le Μonde», ο σχετικός νόμος έχει τόσα «παραθυράκια», που τελικά οι εξαιρέσεις στην απαγόρευση είναι τελικά ο κανόνας. Θεωρητικά το κάπνισμα απαγορεύεται σε όλες τις αίθουσες που σερβίρονται γεύματα ή ποτά. Ωστόσο, καφέ και εστιατόρια που είναι μικρότερα από 50 τ.μ. έχουν δικαίωμα μη εφαρμογής του νόμου, ενώ αυτά που είναι ανάμεσα στα 50 και τα 80 τ.μ. μπορούν επίσης να εξαιρεθούν, αρκεί να αποδείξουν ότι είναι αδύνατο να δημιουργήσουν ξεχωριστές αίθουσες για καπνιστές και μη καπνιστές. Όσο για τις μεγαλύτερες αίθουσες, ο νόμος τούς δίνει ένα έτος παράτασης προκειμένου να πραγματοποιήσουν τις απαραίτητες εργασίες για τους μη καπνιστές. Πρακτικά, έως τον Ιανουάριο του 2010, οι καπνιστές μπορούν να συνεχίσουν τη βλαβερή τους συνήθεια ανενόχλητοι.
«Είναι μια λύση με τον αυστριακό τρόπο», αναφέρει σε ανακοίνωσή του το υπουργείο Υγείας. Στην Αυστρία καπνίζει το 47% των ενηλίκων, ποσοστό που κατατάσσει τη χώρα δεύτερη στην Ευρώπη μετά την Ελλάδα. Στις γυναίκες μεταξύ 15 και 30 ετών, το ποσοστό αυτό είναι ακόμη μεγαλύτερο. Έρευνα, εξάλλου, που πραγματοποιήθηκε στην Αυστρία, έδειξε ότι η πλειονότητα των μη καπνιστών αναγνωρίζει το δικαίωμα των θεριακλήδων να απολαμβάνουν το τσιγάρο τους με τον καφέ τους ή μετά το φαγητό τους σε καφενεία και εστιατόρια. Παράλληλα, τα δύο τρίτα των μικρών μαγαζιών επέλεξαν να μην εφαρμόσουν τον αντικαπνιστικό νόμο. Η Αυστρία παραμένει μια ευρωπαϊκή όαση για τους καπνιστές.
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Δευτέρα 5 Ιανουαρίου 2009, Εφημερίδα Τα νέα
Τριτογενές κάπνισμα (Ελευθεροτυπία)
Του ΓΙΑΝΝΗ ΤΟΥΝΤΑ, αν. καθηγητή Κοινωνικής Ιατρικής, διευθυντή Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής (ΙΚΠΙ), προέδρου Παγκόσμιας Ενωσης Νοσοκομείων και Υπηρεσιών Προαγωγής Υγείας
Η υγεία των καπνιστών δεν απειλείται μόνον από το παθητικό κάπνισμα. Πρόσφατα, στην ιατρική ορολογία αναφέρεται, εκτός από το παθητικό κάπνισμα, το τριτογενές κάπνισμα ή «κάπνισμα από τρίτο χέρι».
Από το Κέντρο Ερευνας για τον Καρκίνο του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, διαπιστώθηκε ότι, στα ρούχα ή στα μαλλιά των καπνιστών, στις μαλακές επιφάνειες των επίπλων και σε άλλους εσωτερικούς χώρους, μπορεί να παραμείνουν τοξικές ουσίες του καπνού για ώρες ή και μέρες μετά το σβήσιμο του τσιγάρου. Οσο δε πιο περιορισμένος είναι ο χώρος, όπως τα μικρά δωμάτια ή το εσωτερικό των αυτοκινήτων, τόσο πιο έντονο είναι το φαινόμενο αυτό.
Οι τοξικές αυτές ουσίες, που περιέχονται στο αόρατο αλλά τοξικό μίγμα αερίων και μορίων, περιλαμβάνει βαρέα μέταλλα, καρκινογόνες ουσίες και ραδιενεργά υλικά. Εκτός, όμως από τις ίδιες καρκινογόνες ουσίες που περιλαμβάνονται στον καπνό του τσιγάρου, δημιουργούνται και νέες από την επιμόλυνση χημικών παραγόντων που βρίσκονται σε εσωτερικούς χώρους από συστατικά του καπνού.
Η νικοτίνη, για παράδειγμα, παραμένει στις επιφάνειες των εσωτερικών χώρων για μεγάλο διάστημα και αλληλεπιδρά με το νιτρώδες οξύ που σχηματίζει το αέριο νιτρώδες οξείδιο, το οποίο απελευθερώνεται από τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων και τις συσκευές αερίου. Οταν η νικοτίνη συνδυάζεται με το νιτρώδες οξύ, σχηματίζονται οι καρκινογόνες νιτροσαμίνες (TSNA).
Εχει, επίσης, διαπιστωθεί, πως, παρ’ όλο που είναι καλύτερα να καπνίζει κάποιος σε υπαίθριους χώρους παρά σε εσωτερικούς, ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις, τα κατάλοιπα του καπνού που επικολλώνται στο δέρμα, στα μαλλιά και στα ρούχα του καπνιστή, τον ακολουθούν πίσω στον εσωτερικό χώρο και διαχέονται παντού. Η διαπίστωση αυτή αποδυναμώνει σημαντικά την ισχύουσα εντύπωση ότι το κάπνισμα σε εξωτερικούς χώρους δεν αποτελεί απειλή για τους μη καπνιστές.
Η απειλή του τριτογενούς καπνίσματος είναι πολύ πιο ισχυρή για τα παιδιά, τα οποία παίζοντας και μπουσουλώντας αγγίζουν τα κατάλοιπα του καπνού στα αντικείμενα, τα μεταφέρουν στο στόμα τους και τα καταπίνουν, ενώ έχει αναφερθεί και άμεση επικάθηση της νικοτίνης στο δέρμα του παιδιού, η οποία στη συνέχεια, εφόσον υπάρχει στην ατμόσφαιρα νιτρώδες οξύ, που συνήθως υπάρχει, σχηματίζει τις καρκινογόνες νιτροσαμίνες.
Το τριτογενές κάπνισμα, εφόσον επικάθεται και δεν αιωρείται, δεν αντιμετωπίζεται με αερισμό των χώρων, όπως το παθητικό κάπνισμα, αλλά μόνο με την πλήρη απαγόρευση του καπνίσματος στους κλειστούς χώρους.
Συμβουλευτική Γραμμή Πρόληψης ΙΚΠΙ: 2107222727
Ιστοσελίδα Υγείας – Πρόληψης: www.neahygeia.gr
Ελευθεροτυπία, Τρίτη 23 Μαρτίου 2010