Αντιστασιακοί …υπόδουλοι

Ο δημοσιογράφος του BBC αδυνατούσε να κατανοήσει την συμπεριφορά των Ελλήνων. Όχι δεν επρόκειτο για την διαφθορά, ή τα σκάνδαλα, για το μνημόνιο ή το έλλειμμα. Γι αυτά προφανώς είχε βρει απαντήσεις. Αυτό που δεν μπορούσε να καταλάβει ήταν η ολοσχερής απόρριψη της απαγόρευσης του καπνίσματος.

—        Μα ακόμα και οι Ιρλανδοί πειθάρχησαν, μου είπε από το τηλέφωνο.

Για ένα καθαρόαιμο Βρετανό, οι Ιρλανδοί είναι το πρότυπο της αναρχίας.

—        Ναι του απάντησα. Όχι μόνο οι Ιρλανδοί αλλά και οι Ιταλοί – που μας μοιάζουν περισσότερο.

—        Είσαστε μοναδικοί στον κόσμο. Μπορείτε να μου εξηγήσετε το γιατί;

Αν μπορούσα; Δεν ήμουν σίγουρος. Πρόχειρες απαντήσεις σε συνάρτηση με στερεότυπα (π. χ. για τον «τράχηλο του Έλληνα») δεν με ικανοποιούσαν και φοβάμαι ούτε και αυτόν. Άρχισα, μιλώντας, να το ψάχνω. Και συνέχισα να το ψάχνω κι αφού τελείωσε η συνέντευξη. Μερικές απαντήσεις που είχα δώσει με κάλυπταν, άλλες όχι. Συνειδητοποίησα πως μέσα στο αίνιγμα του καπνίσματος βρίσκονται μερικές ουσιαστικές αλήθειες για μας, που πάνε πολύ πέρα από αυτό.

Πρώτα η ανάγκη μας να επιδειχθούμε ως ανεξάρτητοι και ελεύθεροι (ίσως επειδή στα ουσιώδη είμαστε υποταγμένοι. Αν όλοι αυτοί που κάνουν αντίσταση στην απαγόρευση του τσιγάρου, έκαναν αντίσταση στην δικτατορία, θα είχε πέσει από την πρώτη εβδομάδα). Και βέβαια πάντα «τζάμπα μάγκες». Αν υπήρχε επιτήρηση, θα ήταν αλλιώς. (Ποιος τρώει στο Μετρό;).

Δεύτερο η απόλυτη αδιαφορία μας για τον διπλανό μας. Δεν πάει να δηλητηριάζεται – τι με νοιάζει εμένα.

Τρίτο η αδυναμία του διπλανού, του μη καπνίζοντα, να επιβάλει το δικαίωμά του σε καθαρό αέρα. Έτσι και διαμαρτυρηθεί σταμπάρεται ως αντικοινωνικός. Έτσι και καταγγείλει, γίνεται χαφιές και καρφί.

Υπάρχει λοιπόν πρόβλημα σε αυτό που ονομάζουμε ανεξαρτησία και ελευθερία. Την επιβεβαιώνουμε με επιπολαιότητες (περνάμε με κόκκινο, ανάβουμε τσιγάρο) και την αμελούμε στα ουσιώδη. Διότι σαφώς πιο ουσιώδες είναι το δικαίωμα του μη καπνιστή στην υγεία του (εκεί εδρεύει ελευθερία) από το «δικαίωμα» του καπνιστή στην πρέζα του. Που δεν είναι καν δικαίωμα – αλλά μόνο επιβάρυνση για τον ίδιο και το σύνολο.

Νίκος Δήμου, Lifo, 21.10.10