Πλαίσιο σύμβασης για τον έλεγχο του καπνού

Η Διεθνής των Καταναλωτών αναφέρει με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Δικαιωμάτων του Καταναλωτή 2001:

Η ανεξέλεγκτη επιδημία του καπνού (εξαπλωμένη από τις πολυεθνικές καπνοβιομηχανίες) θα κοστίσει ένα δισεκατομμύριο ζωές στον 21ο αιώνα με το 70% των θανάτων να συμβαίνουν σε αναπτυσσόμενες χώρες. Μη κυβερνητικές οργανώσεις και κυβερνήσεις αντιδρούν πιέζοντας έντονα για μια διεθνή συνθήκη.

Στο πρόσφατο 16ο Παγκόσμιο Συνέδριο της Διεθνούς των Καταναλωτών (Consumers International – C.I.) που έγινε το Νοέμβριο του 2000 στο Ντουρμπάν, οι εκπρόσωποι του Καταναλωτικού Κινήματος από όλο τον κόσμο απαίτησαν να ξεκινήσουν "καμπάνιες για να καταπολεμηθεί η χρήση του καπνού και η προώθησή του. Για να αναπτυχθεί και υλοποιηθεί ένα πλαίσιο Σύμβασης για τον Έλεγχο του Καπνού βασισμένο σε αποδεικτικά στοιχεία". Επιπλέον, οι αντιπρόσωποι πίεσαν τις κυβερνήσεις "να σταματήσουν να υποβοηθούν την παραγωγή του καπνού και τις εξαγωγές, προωθώντας την παραγωγή εναλλακτικών εξαγωγών". Ζήτησαν να παρθούν δραστικά μέτρα για να μειωθεί η χρήση του καπνού, όπως η απαγόρευση της διαφήμισης του τσιγάρου, ο αποκλεισμός των καπνοβιομηχανιών ως χορηγών, η απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους και σε χώρους εργασίας, η ανάπτυξη δράσεων για την ενημέρωση των πολιτών σχετικά με την επικινδυνότητα της χρήσης του καπνού, η αύξηση των φόρων, η εγγραφή αυστηρών προειδοποιήσεων για την υγεία πάνω στα προϊόντα καπνού, η αντικαπνιστική διαφήμιση και η ενημερωτική δράση.

Στην 52η Συνέλευση για την Παγκόσμια Υγεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας το Μάιο του 1999, αποφασίστηκε να ξεκινήσει η διαμόρφωση του Πλαισίου της Συνθήκης για τον Έλεγχο του Καπνού. Τον Οκτώβριο του 1999, η Ομάδα Εργασίας, που ανέλαβε την εκπόνηση του πλαισίου αυτού, πρότεινε την απαγόρευση της διαφήμισης και προώθησης καπνού και επεσήμανε τις ισχυρές πολιτικές επιρροές, που ασκούν οι καπνοβιομηχανίες. Μετά από διαβουλεύσεις και δημόσιες συνεδριάσεις, τον Ιανουάριο του 2001, παρουσιάστηκε το σχέδιο του Πλαισίου της Συνθήκης για τον Έλεγχο του Καπνού.

Το Πλαίσιο αυτό είναι η πρώτη παγκόσμια συνθήκη για την υγεία. Είναι μια συνθήκη που δημιουργεί οριστικό προηγούμενο και ταυτόχρονα, ένα ορόσημο για την ανθρωπότητα στο σύνολό της. Έχει, επίσης, την δυνατότητα να βελτιώσει σημαντικά την υπευθυνότητα των εταιριών και να μειώσει τους θανάτους που συνδέονται με τον καπνό. Ωστόσο, η δύναμη και η επιρροή των πολυεθνικών καπνοβιομηχανιών(1) είναι σημαντική και η μεγάλη παρασκηνιακή δράση τους κατέληξε να μας αφήσει με μια αδύναμη συνθήκη. Οι πρόσφατες αναφορές από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας υπογράμμισαν την έκταση με την οποία οι Πολυεθνικές Εταιρίες έχουν τοποθετηθεί σε θέση μάχης εναντίον του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Οι καπνοβιομηχανίες σχεδίασαν και υλοποίησαν παγκόσμιες στρατηγικές για να δυσφημίσουν και να εμποδίσουν τις προσπάθειες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας να προστατέψει την δημόσια υγεία. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συμπεραίνει ότι αν καταφέρει την υπογραφή μιας συνθήκης, θα έχει αφενός προστατέψει την παγκόσμια υγεία και αφετέρου θα έχει υπερνικήσει μια αποφασισμένη και ισχυρή βιομηχανία που αντιδρά σε κάθε πληροφόρηση που έχει σχέση με την εξάρτηση από τον καπνό και την θεραπεία απεξάρτησης του καπνιστή.

Ξεκάθαρα μέτρα θα πρέπει να περιληφθούν στο Πλαίσιο Συνθήκης για τον Έλεγχο του Καπνού, ώστε να ισορροπήσουν την ισχύ της ομάδας των Καπνοβιομηχανιών.
Ειδικότερα, η Συνθήκη πρέπει να εξασφαλίζει ότι:

1. Παράγοντες, που σχετίζονται με τα συμφέροντα της καπνοβιομηχανίας, πρέπει να μην συμμετέχουν σε ομάδες επιφορτισμένες με την κατάρτιση νομοθεσιών, που αφορούν τον καπνό και την υγεία. Μη κυβερνητικοί παράγοντες, με συμφέροντα στην καπνοβιομηχανία, πρέπει να αποκαλύψουν τις πηγές των εσόδων τους. Οι κρατικοί παράγοντες πρέπει να αρνηθούν εισφορές των καπνοβιομηχανιών. Πρέπει να υπάρχει διαφάνεια στους δεσμούς μεταξύ των κυβερνητικών υπευθύνων και των συμφερόντων των καπνοβιομηχανιών.
2. Οι καπνοβιομηχανίες πρέπει να θεωρηθούν υπόλογες για βλάβες της υγείας στο παρελθόν, στο παρόν και στο μέλλον. Χωρίς να σταματά η ευθύνη τους εκεί, πρέπει να αναλαμβάνουν και το κόστος όλων των νομικών διαδικασιών, που εγείρονται σε βάρος τους.
3. Τα κράτη, ειδικότερα αυτά που διατηρούν συμφωνίες με τις καπνοβιομηχανίες, καθώς και τα διεθνή σώματα πρέπει να ελέγχουν τις εθνικές και πολυεθνικές δραστηριότητες των καπνοβιομηχανιών, τη διαφήμιση και την προώθηση του καπνού, τις πολιτικές χορηγίες των καπνοβιομηχανιών, τη συμμετοχή τους σε άλλες επιχειρήσεις, τα έσοδα και τα κέρδη τους. Επίσης πρέπει να ελέγχουν πιθανές εμπλοκές σε λαθρεμπορικές δραστηριότητες, τις παρεμβάσεις στην πολιτική, που άπτονται της δημόσιας υγείας και τα παραπλανητικά στοιχεία που αφορούν τον εθισμό και τις επικίνδυνες συνέπειες του καπνού στην υγεία.

* Οι εταιρίες Philip Morris, ΒΑΤ και Japan Tobacco ελέγχουν το 42% της Παγκόσμιας Αγοράς!!! Το οικονομικό μέγεθος της Philip Morris είναι περίπου ισότιμο με τις οικονομίες της Ιρλανδίας ή της Σιγκαπούρης.

Καταναλωτικά Βήματα – Τεύχος Απριλίου – Μαϊου 2001
(πηγή: Consumers International – C.I.)