Πράσινη βιβλος – Για μια Ευρώπη απαλλαγμένη από το κάπνισμα

4. Σύσταση της επιτροπής ή του Συμβουλίου

Η εν λόγω επιλογή συνίσταται στην ενθάρρυνση των κρατών μελών να εγκρίνουν εθνική νομοθεσία για την απαγόρευση του καπνίσματος υπό την καθοδήγηση μιας περιεκτικής σύστασης της Επιτροπής ή του Συμβουλίου σχετικά με ένα περιβάλλον χωρίς καπνό με βάση το άρθρο 152 ΕΚ, στην οποία θα καθορίζονται οι προτεινόμενες πορείες δράσης. Θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ανεξάρτητα ή ως μέρος των συστημάτων αυτορύθμισης ανάμεσα στα κράτη μέλη (επιλογή 3) και/ή στην βιομηχανία (επιλογή 2).

Μολονότι δεν θα είχε δεσμευτική ισχύ, μια τέτοιου είδους σύσταση θα αποτελούσε ρητή δήλωση εκ μέρους της Επιτροπής ή του Συμβουλίου ότι πρέπει να αναληφθεί δράση για την εξάλειψη του παθητικού καπνίσματος στην Ευρώπη. Θα επανέφερε το θέμα στην πολιτική ημερήσια διάταξη σε υψηλό επίπεδο προτεραιότητας σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και συνεπώς θα παρείχε υποστήριξη για τις ενέργειες των κρατών μελών.

Η αποτελεσματικότητα αυτής της επιλογής θα εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό από την σαφήνεια των κατευθυντήριων γραμμών της ΕΕ και της απαιτήσεις υποβολής αναφοράς. Σαφείς στόχοι συνοδευόμενοι από συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και δείκτες (π.χ. μια σύσταση ότι ένα συγκεκριμένο ποσοστό των θέσεων εργασίας θα απαλλαγεί από τον καπνό σε ένα συγκεκριμένο έτος και τομέα) θα είχε σίγουρα μεγαλύτερο αντίκτυπο από τις συστάσεις πιο γενικού χαρακτήρα. Επίσης, η απαίτηση για την εφαρμογή καθεστώτος παρακολούθησης και τη δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων θα δημιουργήσει πίεση από την κοινή γνώμη για πιο έντονη επιβολή και τη χάραξη πιο αυστηρής πολιτικής.

Μολονότι η επιλογή αυτή θα προσφέρει ελαστικότητα στα κράτη μέλη, ο κύριος κίνδυνος θα είναι ότι μερικά κράτη μέλη ενδέχεται να επιλέξουν να μην αντιδράσουν καθόλου.

5. Δεσμευτική νομοθεσία

Η κοινοτική δράση στον τομέα αυτό θα περιελάμβανε την έγκριση δεσμευτικών νομοθετικών μέτρων. Η δεσμευτική νομοθεσία θα επέβαλε ένα συγκρίσιμο, διαφανές και εφαρμόσιμο βασικό επίπεδο προστασίας από τον κίνδυνο της έκθεσης στον καπνό του περιβάλλοντος σε όλα τα κράτη μέλη.

Αφενός μια νομοθετική διαδικασία εξασφαλίζει επίσημες διαβουλεύσεις και ενδελεχείς διαπραγματεύσεις στις οποίες εμπλέκονται όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, γεγονός που μπορεί να καταστήσει πιο ισχυρή την απορρέουσα πολιτική. Αφετέρου, η νομοθετική οδός ενδέχεται να είναι σχετικά μακρόπνοος και το τελικό αποτέλεσμα μπορεί να είναι δύσκολο να προβλεφθεί.

Η ακριβής νομική βάση της νομοθεσίας θα μπορούσε να καθοριστεί μόνον όταν οριστεί ο ακριβής χαρακτήρας και το πεδίο εφαρμογής του εργαλείου και αυτή η επιλογή θα πρέπει να λάβει υπόψη τα αποτελέσματα αυτής της δημόσιας διαβούλευσης.

Λίγες επιλογές μπορούν ήδη στο στάδιο αυτό να αναφερθούν, με την επιφύλαξη του αποτελέσματος της δημόσιας διαβούλευσης.

– Αναθεώρηση των υφιστάμενων οδηγιών με βάση την οδηγία πλαίσιο για την ασφάλεια και την υγεία στο χώρο εργασίας 89/391/ΕΟΚ. Η επιλογή αυτή θα μπορούσε να συμπεριλάβει, ιδίως, την επέκταση του πεδίου εφαρμογής της οδηγίας για τους καρκινογόνους και μεταλλαξογόνους παράγοντες 2004/37 (για την κάλυψη του καπνού του περιβάλλοντος) και/ή ενίσχυση των απαιτήσεων για την προστασία των εργαζομένων από τον καπνό στην οδηγία 89/654/ΕΟΚ σχετικά με τις ελάχιστες απαιτήσεις υγείας και ασφάλειας.

– Μια άλλη επιλογή θα είναι να εκδοθεί ξεχωριστή οδηγία σχετικά με το κάπνισμα στο χώρο εργασίας.

– Μολονότι δεν σχετίζονται άμεσα με την προστασία από το παθητικό κάπνισμα, μια πιθανή επιλογή θα ήταν ενδεχομένως η τροποποίηση της οδηγίας για τις επικίνδυνες ουσίες (67/548/ΕΟΚ)[xci] για την ταξινόμηση του καπνού του περιβάλλοντος ως καρκινογόνου παράγοντα. Αυτό θα φέρει τον καπνό του περιβάλλοντος στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας καρκινογόνων και μεταλλαξογόνων παραγόντων.

Η πρώτη από τις δύο επιλογές θα πρέπει να περιοριστεί στο πεδίο του περιβάλλοντος στο χώρο εργασίας. Θα μπορούσαν να εφαρμοστούν είτε σε όλους τους χώρους εργασίας ή σε ορισμένες κατηγορίες χώρων εργασίας και θα έπρεπε να εξασφαλίσουν ότι οι εργαζόμενοι που εκτίθενται σε επικίνδυνα επίπεδα καπνού του περιβάλλοντος καλύπτονται δεόντως.

Τέλος η έκδοση νομοθετικού εργαλείου εντός των ορίων της Συνθήκης δεν θα εμποδίσουν την Κοινότητα από την έγκριση συνοδευτικών μέτρων ο χαρακτήρας των οποίων δεν θα ήταν δεσμευτικός και το οποίο θα μπορούσε να συμβάλει στην εξασφάλιση του γενικού στόχου προστασίας από τον καπνό στο περιβάλλον σε όλους τους τομείς.