Γιατί έχουν αποτύχει οι αντικαπνιστικές πολιτικές στην Ελλάδα

Το διεθνές ενδιαφέρον έχει προκαλέσει η παταγώδης αποτυχία της Ελλάδας να εφαρμόσει τον αντικαπνιστικό νόμο. Μάλιστα, ο πρόεδρος του Ιδρύματος Για έναν Κόσμο χωρίς Καπνό, Ντέρεκ Γιατς σκοπεύει να επισκεφθεί τη χώρα μας για να βοηθήσει το υπουργείο Υγείας και την επιστημονική κοινότητα στην εφαρμογή του μέτρου. Αφορμή για την επίσκεψη αυτή η πρόσφατη έρευνα του ιδρύματος που έδειξε μεταξύ άλλων ότι «αναπόσπαστο κομμάτι του Έλληνα το τσιγάρο – Μόνο το 39% σκέφτεται να το κόψει».

Η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να εξαιρεθεί από την παγκόσμια μελέτη του Ιδρύματος Για έναν Κόσμο χωρίς Καπνό, αφού κατέχει παγκοσμίως, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά καπνιστών, παρά τη μείωση ρεκόρ των καπνιστών την τελευταία πενταετία που καταγράφεται σε έρευνα που έγινε για λογαριασμό του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολεγίου Ελλάδος. Σύμφωνα με την πανελλαδική έρευνα που έγινε τον περασμένο Ιούλιο, το 27,1% του πληθυσμού δηλώνει σήμερα ότι καπνίζει έναντι του 36,7% που είχε καταγραφεί το 2012.

Ο Δρ Ντέρεκ Γιατς, μιλώντας στο in.gr με αφορμή την δημοσιοποίηση της παγκόσμιας έρευνας του ιδρύματος στο οποίο προεδρεύει εξηγεί ότι «σκοπός της ήταν να εστιάσει σε καπνιστές από διαφορετικές κουλτούρες και κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο ώστε να αυξηθεί η γνώση μας για το πως η συπεριφορά του καπνίσματος έχει μια βαθιά προσωπική διάσταση αλλά παράλληλα επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες».

Το Ίδρυμα Για έναν Κόσμο χωρίς Καπνό μέσα από τις μελέτες που εκπονεί κατά καιρούς στοχεύει στην εξάλειψη της συμπεριφοράς του καπνίσματος, μέσω όμως της κατανόησης παραμέτρων που συχνά διαλανθάνουν της προσοχής μας, όπως η συσχέτιση των προϊόντων καπνού με καθημερινές μας δραστηριότητες, όπως οι παρέες, οι αντιλήψεις φίλων και συγγενών.

Ο Δρ Γιατς εξηγεί ότι «σήμερα οι προσπάθειες ελέγχου της καπνιστικής συνήθειες επικεντρώνονται κυρίως στην φορολογία των προϊόντων, τον έλεγχο των πωλήσεων και το μαρκετινγκ των τσιγάρων, με απαγόρευση του καπνίσματος σε συγκεκριμένους χώρους. Κι ενώ αυτά τα μέτρα έχουν συντελέσει σε μείωση του ποσοστού των καπνιστών, εξακολουθούμε κάθε χρόνο να έουν παγκοσμίως ένα δισεκατομμύριο καπνιστές και 7,2 εκατομμύρια θανάτους που σχετίζονται με το κάπνισμα, κάθε χρόνο. Κι αυτό, όπως καταλαβαίνετε, είναι απαράδεκτο».

Και προσθέτει ότι «τα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν ότι οι αντικαπνιστικές πολιτικές θα πρέπει να αντιμετωπίσουν το κάπνισμα ως μια ολιστική εμπειρία, που ενσωματώνει πολιτιστικά και κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά».
Για να μειωθεί, λοιπόν, ο κίνδυνος θανάτου και νοσηρότητας που συνεπάγεται το κάπνισμα ο Δρ Ντέρεκ Γιατς λέει ότι «θα πρέπει να διορθώσουμε τις λανθασμένες αντιλήψεις για τη νικοτίνη, οι οποίες μάλιστα κάνουν τους ανθρώπους να συνεχίζουν να καπνίζουν παρά τη διαθεσιμότητα άλλων προϊόντων νικοτίνης που έχουν αποδειχθεί λιγότερο επιβλαβή». Ενώ θα πρέπει και οι επαγγελματίες Υγείας να είναι περισσότερο ενημερωμένοι για τους τρόπους διακοπής του καπνίσματος και τους σχετικούς κινδύνους, ώστε να βοηθούν αποτελεσματικότερα του καπνιστές να σβήσουν το τσιγάρο.

Προσεχώς περισσότερα στοιχεία για το κάπνισμα στην Ελλάδα

Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας που αφορούν στην Ελλάδα, αλλά και την αποτυχία της ελληνικής Πολιτείας να επιβάλει την εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου που ισχύει από το 2009, ο Δρ Γιατς λέει ότι στα σχέδια του είναι να επισκεφθεί άμεσα την Ελλάδα και συναντηθεί με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας.
«Ο στόχος μας, ως ίδρυμα, είναι να συζητήσουμε τα ευρήματα της μελέτη με το ελληνικό υπουργείο Υγείας αλλά και όλη την επιστημονική κοινότητα της χώρας σας ώστε να δημιουργηθεί ένας γόνιμος διάλογος που θα ενισχύσει τα υπάρχοντα προγράμματα και θα αναδείξει νέες προσεγγίσεις για τη διακοπή του καπνίσματος και τη μείωση της βλάβης. Επίσης, θα λάβουμε μέρος σε μια σχετική συνάντηση που θα γίνει στην Ελλάδα το καλοκαίρι και σκοπεύουμε εκεί να παρουσιάσουμε περισσότερα στοιχεία για το κάπνισμα στη χώρα σας», εξηγεί ο πρόεδρος του Ιδρύματος Για έναν Κόσμο χωρίς Καπνό.

Η μείωση της νικοτίνης μπορεί να ενισχύσει λάθος αντιλήψεις

Ερωτώμενος για τα εναλλακτικά καπνικά προϊόντα (ηλεκτρονικά τσιγάρα, τσίχλες νικοτίνης, επιθέμα, θερμαινόμενες ράρδοι καπνού, κ.α.) που έχουν κατακλύσει την αγορά, ο Δρ Γιας παραδέχεται ότι «ενώ η καλύτερη λύση είναι σαφώς η αποχή από το κάπνισμα, τα στοιχεία δείχνουν αν και πολλοί καπνιστές προσπαθούν να σταματήσουν το τσιγάρο χωρίς βοήθεια, λιγότερο από το 10% τα καταφέρνει. Επίσης, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι συγκριτικά με τα συμβατικά τσιγάρα, τα εναλλακτικά προϊόντα είναι λιγότερο επικίνδυνα. Πρέπει, λοιπόν, να επενδύσουμε στην έρευνα ώστε να διασφαλίσουμε ότι αυτά τα προϊόντα μπορούν όντως να πραγματοποιήσουν όσα υπόσχονται».

Υπενθυμίζει ωστόσο ότι τα κλασσικά προϊόντα υποκατάστασης της νικοτίνης, όπως οι τσίχλες και τα επιθέματα, ιστορικά αποδείχθηκαν ανεπιτυχή στο να βοηθήσουν τους καπνιστές να απαλλαγούν από το τσιγάρο και αυτό για δύο λόγους: πρώτον, γιατί δεν διοχετεύουν την νικοτίνη με τον ίδιο τρόπο με το κλασσικό τσιγάρο στον οργανισμό και άρα δεν αποκομίζει ο καπνιστής την ίδια αίσθηση και δεύτερον, επειδή δεν λαμβάνουν υπόψη τους το τελετουργικό ή τις κοινωνικές πτυχές του καπνίσματος, που η μελέτη του Ιδρύματος Για έναν Κόσμο χωρίς Καπνό, αναδεικνύει ως κυρίαρχο στοιχείο της εξάρτησης που δημιουργεί το τσιγάρο.

«Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και οι θερμαινόμενες ράβδοι καπνού έχει φανεί ότι μπορεί να είναι μια βιώσιμη προσέγγιση στην προσπάθεια μείωσης της βλάβης, αντιμετωπίζοντας τόσο τις παθολογικές όσο και τις συμπεριφορικές πτυχές της εξάρτησης. Μελέτες στην Αγγλία έχουν δείξει ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι πιθανόν λιγότερο επιβλαβές από το συμβατικό και όταν συνδυαστεί με παραδοσιακές μεθόδους διακοπής βοηθά τους καπνιστές να σταματήσουν το τσιγάρο. Κι ενώ υπάρχει σαφώς μεγάλη ανάγκη για περισσότερες έρευνες επί των εναλλακτικών καπνικών προϊόντων, σε κάθε περίπτωση θεωρούνται πολλά υποσχόμενα», σύμφωνα με τον Δρ Ντέρεκ Γιατς.

Κλείνοντας τη συζήτηση ο πρόεδρος του Ιδρύματος Για έναν Κόσμο χωρίς Καπνό σχολιάζει και την πρόσφατη απόφαση του Αμερικανικού Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) να εξετάσει πρόταση για μείωση της νικοτίνης στα καπνικά προϊόντα, σε επίπεδα που να μην δημιουργείται εξάρτηση στον χρήστη.

«Ο επίτροπος του FDA, Δρ Σκοτ Γκοτλιεμπ έχει δηλώσει ότι η πίσσα και όχι η νικοτίνη των τσιγάρων προκαλούν τους θανάτους και τη νοσηρότητα που σχετίζονται με το κάπνισμα. Από μικρού εύρους μελέτες έχει φανεί ότι τα τσιγάρα με μειωμένη νικοτίνη οδηγούν σε μείωση του αριθμού των τσιγάρων που καπνίζει κάποιος ημερησίως. Όμως, η πρόταση του FDA ενέχει και κάποιους κινδύνους. Η μείωση της νικοτίνης στα τσιγάρα μπορεί να ενισχύσει λάθος αντιλήψεις μεταξύ των καπνιστών για τις επιπτώσεις της νικοτίνης στην υγεία, η οποία αν και δεν είναι καλή, δεν ευθύνεται όμως για τους θανάτους που σχετίζονται με τα καπνικά προϊόντα που βασίζονται στην καύση. Κι αυτό μπορεί να εμποδίσει τους καπνιστές από το να δοκιμάσουν θεραπείες υποκατάστασης της νικοτίνης ή προϊόντα μειωμένου κινδύνου. Τέλος, χρειάζομαστε περισσότερα στοιχεία ώστε να διασφαλίσουμε ότι οι καπνιστές δεν θα προσπαθήσουμε να αντισταθμίσουν την χαμηλή περιεκτικότητα σε νικοτίνη με μεγαλύτερο αριθμό τσιγάρων, αυξάνοντας τελικά τον κίνδυνο θανάτου και νοσηρότητας», καταλήγει ο Δρ Ντέρεκ Γιατς.

Μαίρη Μπιμπή
health.in.gr