Το κάπνισμα μας απειλεί όλους

Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 31 Μαΐου, με βάση απόφαση που πήρε το 1988 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Στόχος της είναι να μας υπενθυμίζει τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος. Το θέμα της φετινής ενημερωτικής εκστρατείας του ΠΟΥ είναι οι τρόποι με τους οποίους το κάπνισμα αποτελεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη.

Υγεία. Με το κάπνισμα ο οργανισμός προσλαμβάνει 4.000 περίπου άχρηστες ουσίες από τις οποίες οι 55 είναι αποδεδειγμένα καρκινογόνες. Μερικές είναι ιδιαίτερα τοξικές (π.χ. πίσσα, αμμωνία, ασετόν, μονοξείδιο του άνθρακα) ενώ η νικοτίνη, που είναι καθαρό δηλητήριο, δημιουργεί εθισμό και εξάρτηση. Το αποτέλεσμα είναι το κάπνισμα να έχει δραματικές επιπτώσεις στη υγεία.

Ο καρκίνος του πνεύμονα αφορά στη συντριπτική του πλειοψηφία καπνιστές (πάνω από 90%) και είναι ιδιαίτερα θανατηφόρος. Όμως, το κάπνισμα συνδέεται και με καρκίνους στα χείλη, τη στοματική κοιλότητα, τον λάρυγγα, την ουροδόχο κύστη (επίσης πάνω από το 90% των πασχόντων είναι καπνιστές) αλλά και στο πάγκρεας, το στομάχι, τη μήτρα και τα νεφρά.

Με το κάπνισμα συνδέεται το 25% των θανάτων από καρδιαγγειακές παθήσεις. Σε άνδρες 40-45 ετών το κάπνισμα αυξάνει από 3 έως 6 φορές τον κίνδυνο εκδήλωσης θανατηφόρου καρδιακού επεισοδίου. Σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια λόγω ισχαιμικής καρδιοπάθειας πενταπλασιάζει την πιθανότητα θανάτου, ενώ σε όσους έχουν ιστορικό εμφράγματος του μυοκαρδίου και συνεχίζουν να καπνίζουν, ο κίνδυνος νέου εμφράγματος τριπλασιάζεται. Σε γυναίκες που λαμβάνουν αντισυλληπτικά η τάση για θρομβώσεις που συνεπάγεται η λήψη τους μεγιστοποιείται με το κάπνισμα. Να σημειωθεί ότι οι θάνατοι που προκαλούνται από καρδιαγγειακές νόσους λόγω καπνίσματος είναι πολύ περισσότεροι από τους θανάτους που προκαλούνται από τους καρκίνους των πνευμόνων και της ουροδόχου κύστης.

Με το κάπνισμα συνδέονται άμεσα η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και το πνευμονικό εμφύσημα. Αλλά και η κάμψη της σεξουαλικής ικανότητας στους άνδρες και η μείωση της γονιμότητας στις γυναίκες. Επιπλέον, οι έγκυες που καπνίζουν παρουσιάζουν πιθανότητα αποβολής ενώ έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να γεννήσουν λιποβαρή και ευπαθή παιδιά, επιρρεπή στο βρογχικό άσθμα και τις πνευμονικές λοιμώξεις.

Άλλες δυσμενείς αλλά όχι θανατηφόρες επιπτώσεις του καπνίσματος περιλαμβάνουν κίτρινα δόντια, θαμπά μαλλιά, αλλοιωμένη όσφρηση και γεύση, ουλίτιδα (που οδηγεί σε απώλειες δοντιών και κακοσμία), ελάττωση μνήμης, εκφυλισμό της ωχράς κηλίδας (το 25% των περιπτώσεων έχει σχέση με το κάπνισμα) και τέλος μείωση της έκκρισης ινσουλίνης, κάτι που δυσκολεύει τη ρύθμιση του διαβήτη στους διαβητικούς.

Όπως προειδοποιεί η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία «Ένας στους 2 καπνιστές που καπνίζουν συνεχώς θα πεθάνει λόγω της συνήθειάς του αυτής. Ανάμεσα σε αυτούς τους θανάτους, ο ένας στους τρείς συμβαίνει ενώ ο καπνιστής είναι μεσήλικας!».

Όλες οι παραπάνω δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία δεν αφορούν μόνο τους καπνιστές αλλά και όσους αναπνέουν τα βλαβερά προϊόντα του τσιγάρου χωρίς να είναι οι ίδιοι καπνιστές. Είναι οι παθητικοί καπνιστές που θα πρέπει να απαιτούν από τους καπνιστές να μην καπνίζουν σε εσωτερικούς χώρους αλλά στο ύπαιθρο. Αυτό εξάλλου προβλέπει και η νομοθεσία απαγόρευσης του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους που έχει θεσπιστεί σε όλες σχεδόν τις χώρες του κόσμου.

Οικονομία. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το κάπνισμα και οι παρενέργειες του σκοτώνουν πάνω από 7 εκατ. ανθρώπους και επιβαρύνουν την παγκόσμια οικονομία με κόστος τουλάχιστον 1 τρισεκατομμύριο ευρώ ετησίως. Στο κόστος αυτό συνυπολογίζονται οι δαπάνες υγείας αλλά και η μείωση της παραγωγικότητας. Μάλιστα, το ποσό αυτό ξεπερνά κατά πολύ τα εισοδήματα από τους φόρους των καπνικών προϊόντων που ανέρχονται σε μόνο 270 δισ. ευρώ! Στην Ελλάδα το κάπνισμα προκαλεί 19.000 θανάτους και κοστίζει πάνω από 3,4 δισ. ευρώ ετησίως. Έτσι το κάπνισμα δεν αποτελεί πλέον πρόβλημα δημόσιας υγείας αλλά οικονομικό!

Σύμφωνα με τον Όλεγκ Τσέσνοφ, αναπληρωτή γενικό διευθυντή στον ΠΟΥ, «Η καπνοβιομηχανία παράγει και εμπορεύεται προϊόντα που σκοτώνουν πρόωρα εκατομμύρια ανθρώπους, που αφαιρούν από τα νοικοκυριά χρήματα, τα οποία θα μπορούσαν να διατεθούν για τροφή και μόρφωση, προϊόντα που συνεπάγονται τέλος τεράστιες ιατρικές δαπάνες για οικογένειες, κοινότητες και χώρες».

Επειδή μάλιστα, το 80% από το 1,1 δισ. των καπνιστών ζει σε χώρες χαμηλού και μέσου εισοδήματος, οι βλαβερές επιπτώσεις του καπνίσματος πλήττουν περισσότερο τους φτωχούς. Έτσι, αντίθετα με τους ισχυρισμούς της καπνοβιομηχανίας, η αύξηση της φορολογίας στα καπνικά προϊόντα δεν πλήττει ούτε την οικονομία ούτε τους φτωχούς. Αντίθετα τους ευνοεί …

Περιβάλλον. Η καλλιέργεια του καπνού αφαιρεί πολύτιμες θρεπτικές ουσίες από το έδαφος και απαιτεί μεγάλες ποσότητες φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, τα οποία ενδέχεται να είναι τοξικά και να επιμολύνουν τις πηγές του νερού. Παράλληλα, η επέκταση των καλλιεργειών αλλά και η αποξήρανση των φύλλων του καπνού εκτιμάται ότι απαιτεί κάθε χρόνο την καταστροφή τουλάχιστον 2 εκατ. στρεμμάτων δάσους (2-4% της καταστρεφόμενης επιφάνειας δάσους ετησίως). Δηλαδή, ο καπνός αποτελεί μείζονα απειλή όχι μόνο για την υγεία και την οικονομία αλλά και για την περιβαλλοντική αειφορία.

Τέλος, η καπνοβιομηχανία παράγει τεράστιες ποσότητες αποβλήτων. Εκτιμάται ότι παράγονται κάθε χρόνο πάνω από 2 εκατ. τόνοι στερεών και 0,2 εκατ. τόνοι χημικών αποβλήτων. Σε αυτά δεν περιλαμβάνονται οι τεράστιες ποσότητες αποτσίγαρων (γόπες) που δεν είναι βιοαποδομήσιμα. Εκτιμάται ότι παράγονται ετησίως πάνω από 1 εκατ. τόνοι φίλτρα πολλά από τα οποία καταλήγουν σε δρόμους, παραλίες και πάρκα. Σε αυτά προστίθενται τα σκουπίδια από τα πακέτα των τσιγάρων, τους αναπτήρες, τα σπίρτα και άλλα ρυπογόνα υποπροϊόντα της κατανάλωσης καπνού.

Συμπέρασμα. Η καλύτερη λύση για τους καπνιστές είναι να ζητήσουν ιατρική βοήθεια για την διακοπή του καπνίσματος. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να σέβονται τους συνανθρώπους τους και να μην καπνίζουν σε εσωτερικό χώρο. Από την πλευρά τους οι παθητικοί καπνιστές, θα πρέπει να απαιτούν ήρεμα, ευγενικά και νόμιμα από τους καπνιστές να σεβαστούν την υγεία τους και εκείνη των παιδιών τους. Ας σκεφτούμε όλοι την υγεία μας, την τσέπη μας και το περιβάλλον …

Παναγιώτης Αλεβαντής

(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα στις 30 Μαΐου 2017 στη στήλη Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα-290)