Πράσινη βιβλος – Για μια Ευρώπη απαλλαγμένη από το κάπνισμα

2. Υφιστάμενες κοινοτικές διατάξεις

Σε επίπεδο ΕΕ το θέμα του περιβάλλοντος χωρίς καπνό αποτελεί αντικείμενο μη δεσμευτικών ψηφισμάτων και συστάσεων , που ενθάρρυναν τα κράτη μέλη να παρέχουν επαρκή προστασία από την έκθεση στον καπνό του περιβάλλοντος. Συγκεκριμένα, το 1989 το ψήφισμα του Συμβουλίου 89/C 189/01[xli] σχετικά με την απαγόρευση του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους ζητούσε από τα κράτη μέλη να εκδώσουν μέτρα για την απαγόρευση του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους και σε όλα τα είδη δημόσιων συγκοινωνιών. Πιο πρόσφατα, η σύσταση 2003/54/ΕΚ του Συμβουλίου [xlii] σχετικά με την πρόληψη του καπνίσματος και με πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της καταπολέμησής του καλούσε τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν αποτελεσματικά μέτρα για την εξασφάλιση προστασίας από την έκθεση στο παθητικό κάπνισμα σε εσωτερικούς χώρους εργασίας, σε κλειστούς δημόσιους χώρους και στις δημόσιες συγκοινωνίες.

Η οδηγία-πλαίσιο για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων κατά την εργασία (89/391/ΕΟΚ)[xliii], παρότι δεν κάνει ρητή αναφορά στον καπνό, καλύπτει όλους τους κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων[xliv] Απαιτεί από κάθε εργοδότη να αξιολογεί τους κινδύνους στο χώρο εργασίας και να λαμβάνει κατάλληλα μέτρα πρόληψης του κινδύνου και προστατευτικά μέτρα.

Επιπλέον, ορισμένες επιμέρους οδηγίες για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, στις οποίες καθορίζονται «ελάχιστες προδιαγραφές» για ειδικούς κινδύνους, περιέχουν διατάξεις που διασφαλίζουν την προστασία των εργαζομένων από τον καπνό του περιβάλλοντος (βλέπε επόμενη παράγραφο). Οι οδηγίες αυτές πρέπει να μεταφερθούν στο εθνικό δίκαιο από τα κράτη μέλη και να εφαρμοστούν ορθά. Σύμφωνα με τη Συνθήκη, τα κράτη μέλη επιτρέπεται να θεσπίσουν αυστηρότερα μέτρα.

Η οδηγία σχετικά με τις ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας στους χώρους εργασίας (89/654/ΕΟΚ)[xlv] καθώς και οι οδηγίες για τα προσωρινά ή κινητά εργοτάξια (92/57/ΕΟΚ)[xlvi], τις εξορυκτικές διά γεωτρήσεων βιομηχανίες (92/91/ΕΟΚ)[xlvii] και τις εξορυκτικές βιομηχανίες (92/104/ΕΟΚ)[xlviii] υποχρεώνουν τους εργοδότες να εξασφαλίζουν ότι στους κλειστούς χώρους εργασίας υπάρχει αερισμός και επαρκής καθαρός αέρας και να προστατεύουν τους μη καπνιστές από τον καπνό σε χώρους ανάπαυσης.

Η οδηγία για τους καρκινογόνους ή τους μεταλλαξιογόνους παράγοντες (2004/37/ΕΚ)[xlix] και η οδηγία για τον αμίαντο (83/477/ΕΟΚ)[l] απαγορεύουν το κάπνισμα στις περιοχές στις οποίες πραγματοποιούνται εργασίες που περιλαμβάνουν το χειρισμό, αντίστοιχα, καρκινογόνων/μεταλλαξιογόνων παραγόντων και αμιάντου. Η οδηγία για τις εγκύους εργαζόμενες (92/85/ΕΟΚ) υποχρεώνει τους εργοδότες να λαμβάνουν μέτρα για την προστασία των εγκύων και γαλουχουσών εργαζομένων από την έκθεση στο μονοξείδιο του άνθρακα.

Ορισμένα συστατικά του καπνού στο περιβάλλον (όπως το αρσενικό, το 1,3-βουταδιένιο, το βενζόλιο και το οξείδιο του προπυλενίου) έχουν ταξινομηθεί ως καρκινογόνα στο παράρτημα 1 της οδηγίας για τις επικίνδυνες ουσίες (67/548/ΕΟΚ)[li]. Το πεδίο εφαρμογής της κοινοτικής νομοθεσίας για τα χημικά προϊόντα δεν περιλαμβάνει τον καπνό ως τέτοιο, εφόσον εφαρμόζεται μόνο στις ουσίες και στα παρασκευάσματα τα οποία διατίθενται στην αγορά των κρατών μελών.[lii]