Βγάλτε το κάπνισμα από τη ζωή σας!

Το κάπνισμα έχει εξελιχθεί σε μία από τις μάστιγες της σύγχρονης
κοινωνίας , η οποία στοιχίζει τη ζωή σε εκατομμύρια ανθρώπους κάθε
ηλικίας ετησίως.

Οι κίνδυνοι είναι εξίσου μεγάλοι και σημαντικοί τόσο για τους καπνιστές όσο και για τους παθητικούς καπνιστές που αναγκάζονται να εισπνέουν τον καπνό των διπλανών τους.
Ακολουθούν ορισμένες "τρομακτικές" διαπιστώσεις για το κάπνισμα, οι οποίες ελπίζουμε ότι θα κάνουν πολλούς από εσάς να το ξανασκεφτείτε πριν καπνίσετε και πάλι είτε από ανία είτε για να κατευνάσετε το άγχος σας.

Νικοτίνη, ένα ισχυρό ναρκωτικό

Η νικοτίνη αντιπροσωπεύει ένα ισχυρό ναρκωτικό: Βελτιώνει τη διάθεση, ελαττώνει το άγχος και στα άτομα που είναι εθισμένα σε αυτήν αυξάνει την εγρήγορση. Με την πάροδο του χρόνου προκαλεί μεταβολές στον εγκέφαλο των καπνιστών, κάνοντας την ανάγκη για επαναλαμβανόμενες δόσεις νικοτίνης αδήριτη. Με λίγα λόγια οι καπνιστές αναπτύσσουν εξάρτηση από τη νικοτίνη τόσο ψυχική όσο και σωματική. Γι’ αυτό όταν προσπαθούν να διακόψουν το κάπνισμα εμφανίζουν ανεπιθύμητα συμπτώματα, όπως ευερεθιστότητα, ακαταμάχητη ανάγκη να καπνίσουν έστω και "μισό τσιγάρο" και αδυναμία συγκέντρωσης.

Ένα επιπρόσθετο πρόβλημα είναι η έντονη ψυχική εξάρτηση, αφού οι περισσότεροι καπνιστές έχουν συνδυάσει πολλές από τις ημερήσιες δραστηριότητές τους με το τσιγάρο και έτσι καπνίζουν πολλές φορές τελείως μηχανικά χωρίς καν να το συνειδητοποιούν.

Οι ολέθριες επιπτώσεις μιας κακιάς συνήθειας στην υγεία μας

Τα τσιγάρα περιέχουν περισσότερες από 63 καρκινογόνες χημικές ουσίες, κατά συνέπεια αντιπροσωπεύουν ένα από τα κύρια αίτια καρκίνου πολλών οργάνων. Ενδεικτικά αναφέρουμε τον καρκίνο του στόματος, του λάρυγγα , του οισοφάγου, των πνευμόνων (87% των κρουσμάτων οφείλονται στο κάπνισμα), του στομάχου, του παχέος εντέρου, του παγκρέατος, των νεφρών, της ουροδόχου κύστης και του τραχήλου της μήτρας. Οι καπνιστές έχουν διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο σε σύγκριση με τους μη καπνιστές και οι… "θεριακλήδες" καπνιστές τετραπλάσιες.

Ευθύνεται, επίσης για τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), δηλαδή το εμφύσημα και τη χρόνια βρογχίτιδα. Ένας καπνιστής κινδυνεύει δέκα φορές περισσότερο να καταλήξει λόγω ΧΑΠ σε σύγκριση με το μη καπνιστή.

Γνωστή είναι και η συμβολή του καπνίσματος στην πρόκληση υπέρτασης, στεφανιαίας νόσου και αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων (ΑΕΕ). Οι καπνιστές έχουν δύο έως έξι φορές περισσότερες πιθανότητες να καταλήξουν λόγω αιφνίδιου καρδιαγγειακού ή εγκεφαλικού επεισοδίου σε σχέση με τους μη καπνιστές. Αξίζει ακόμα να σημειωθεί ότι ένας καπνιστής που εμφανίζει έμφραγμα του μυοκαρδίου και συνεχίζει να καπνίζει μετά το επεισόδιο έχει εξαπλάσιες πιθανότητες να υποστεί και δεύτερο έμφραγμα!

Τέλος, το κάπνισμα έχει συνδυαστεί με μια πλειάδα νοσημάτων και διαταραχών, όπως η καθυστέρηση της επούλωσης των τραυμάτων, η υπογονιμότητα και το πεπτικό έλκος.

Ειδικοί κίνδυνοι για γυναίκες καπνίστριες

Ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι ο αριθμός των γυναικών που καπνίζουν παρουσιάζει αλματώδη αύξηση. Μάλιστα, τα πρώτα αποτελέσματα αυτής της κακιάς έξης είναι δυστυχώς εμφανή, καθώς ο αριθμός των κρουσμάτων καρκίνου του πνεύμονα στις γυναίκες έχει αυξηθεί εντυπωσιακά.

Οι γυναίκες που χρησιμοποιούν αντισυλληπτικά δισκία και καπνίζουν κινδυνεύουν ιδιαίτερα να πάθουν έμφραγμα του μυοκαρδίου, ΑΕΕ και εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση. Επίσης, το κάπνισμα επιταχύνει την οστεοπόρωση και έχει ενοχοποιηθεί για στειρότητα και εμφάνιση πρόωρης εμμηνόπαυσης. Το κάπνισμα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης ευθύνεται για το 20-30% των περιπτώσεων νεογνών με χαμηλό βάρος γέννησης (λιποβαρή νεογνά), για το 14% των πρόωρων τοκετών και για το 10% των βρεφικών θανάτων. Υπάρχουν επίσης σοβαρές υπόνοιες ότι συνδέεται με το Σύνδρομο Αιφνίδιου Βρεφικού Θανάτου, καθώς και με τη μετέπειτα εμφάνιση διαβήτη και παχυσαρκίας στα παιδιά μητέρων που εξακολουθούν να καπνίζουν στη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Επίσης, παιδιά μητέρων-καπνιστριών τα οποία δείχνουν υγιή συχνά αποδεικνύεται ότι πάσχουν από κάποιο είδος στένωσης του εύρους των αεραγωγών του αναπνευστικού τους συστήματος και από περιορισμό της πνευμονικής λειτουργίας τους.

Είναι θλιβερό το γεγονός ότι μόνο το 30% των γυναικών που καπνίζουν σταματούν το κάπνισμα όταν πληροφορηθούν ότι είναι έγκυοι!

Παθητικό κάπνισμα

Το παθητικό κάπνισμα οφείλεται στον καπνό που εκπνέει ένας καπνιστής και στον καπνό από το κάψιμο του τσιγάρου στα τασάκια, ο οποίος διαχέεται στον περιβάλλοντα χώρο. Το παθητικό κάπνισμα ευθύνεται για τις ίδιες ακριβώς παθήσεις που προκαλούνται και στους καπνιστές, μόνο που σε αυτή την περίπτωση τα "θύματα" είναι αθώα παιδιά και μη καπνιστές!

Το παθητικό κάπνισμα προσβάλλει κυρίως τα παιδιά, τα οποία αναγκάζονται να εισπνέουν τον καπνό του τσιγάρου των γονιών τους και των υπόλοιπων καπνιστών. Συγκεκριμένα:
– Έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να νοσήσουν από πνευμονία, βρογχίτιδα και άλλα πνευμονικά νοσήματα. Μεγάλο ποσοστό των λοιμώξεων του κατώτερου αναπνευστικού των παιδιών, ηλικίας μικρότερης των 18 μηνών, οι οποίες μάλιστα χρήζουν νοσηλείας, οφείλονται στο παθητικό κάπνισμα!
– Παρουσιάζουν πολύ περισσότερα επεισόδια ωτίτιδας.
– Κινδυνεύουν να εμφανίσουν άσθμα.
– Όσα πάσχουν ήδη από άσθμα έχουν μεγάλες πιθανότητες να εκδηλώσουν επαναλαμβανόμενες κρίσεις.

Κάπνισμα και παιδιά-έφηβοι

Το κάπνισμα έχει ολέθριες -και πολλές φορές- μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στον αναπτυσσόμενο οργανισμό των παιδιών και των εφήβων. Ανάμεσα σε αυτές συγκαταλέγονται ο χρόνιος βήχας και η αυξημένη παραγωγή πτυέλων, τα σοβαρά νοσήματα του αναπνευστικού συστήματος, η καθυστέρηση της ανάπτυξης (βάρος, ύψος), η μικρή αντοχή κατά την άσκηση και οι μειωμένες αθλητικές επιδόσεις, η διαταραχή του φυσιολογικού λιπιδιακού προφίλ του οργανισμού, η καθυστέρηση της ανάπτυξης των πνευμόνων και, ως εκ τούτου, η ελάττωση των πνευμονικών λειτουργιών.

Το κάπνισμα στη νεαρή ηλικία σχετίζεται επίσης με μια ευρεία γκάμα παραβατικής συμπεριφοράς, όπως, για παράδειγμα, η εμπλοκή σε καβγάδες, η επικίνδυνη σεξουαλική συμπεριφορά, η χρήση αλκοόλ και άλλων εθιστικών ουσιών.
Δυστυχώς, παρ’ όλα αυτά, καθημερινά αυξάνεται ο αριθμός των παιδιών που ξεκινούν το κάπνισμα, παρά τις προσπάθειες επαρκούς ενημέρωσης. Η διαφήμιση παίζει σημαντικό ρόλο στη διαιώνιση του καπνίσματος, ενθαρρύνοντας κυρίως τους νέους να καπνίσουν και να αποκτήσουν έτσι μια ιδιαίτερα επικίνδυνη έξη, πριν καλά καλά ωριμάσουν και κατανοήσουν τι ακριβώς τους προσφέρει το τσιγάρο και τις ολέθριες επιπτώσεις του στην υγεία τους. Ωστόσο, διαπιστώνουμε ότι παιδιά ολοένα και μικρότερης ηλικίας αρχίζουν να εθίζονται στη νικοτίνη. Μάλιστα, μεγάλο ποσοστό των Ελλήνων μαθητών καπνίζει σε ημερήσια βάση.

Οι νέοι άνθρωποι ενδίδουν στις καμπάνιες των διαφημιστικών εταιρειών που χρηματοδοτούνται από καπνοβιομηχανίες-κολοσσούς και οι οποίες συσχετίζουν το κάπνισμα με το σφρίγος της νεότητας, τη σεξουαλικότητα και το αίσθημα ελευθερίας. Με ό,τι δηλαδή χαρακτηρίζει και ελκύει τους νέους ανθρώπους, αλλά και ταυτόχρονα με ό,τι χάνουν αποκτώντας την καταστροφική έξη της νικοτίνης. Πρέπει να τονιστεί ότι οι έφηβοι και τα παιδιά αντιμετωπίζουν εξίσου μεγάλη -αν όχι μεγαλύτερη- δυσκολία στη διακοπή του καπνίσματος συγκριτικά με τους ενήλικους καπνιστές.

Ποια είναι τα οφέλη της διακοπής του καπνίσματος

Ένα χρόνο μετά τη διακοπή του καπνίσματος: Η κυκλοφορία του αίματος βελτιώνεται, το περπάτημα γίνεται πιο εύκολο, η πνευμονική λειτουργία εμφανίζει αξιοσημείωτη βελτίωση. Επίσης, ο βήχας αρχίζει να ελαττώνεται και αυξάνονται οι αντοχές στην άσκηση. Ο κίνδυνος καρδιακής προσβολής ελαττώνεται στο ήμισυ, ενώ πέντε με δεκαπέντε χρόνια μετά ο κίνδυνος εγκεφαλικού επεισοδίου είναι ίδιος με αυτόν που αντιμετωπίζουν άτομα που δεν έχουν καπνίσει ποτέ. Επιπλέον, περιορίζεται και ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου, ενώ η πιθανότητα εμφάνισης πεπτικού έλκους απομακρύνεται αισθητά. Τέλος, δεκαπέντε χρόνια μετά τη διακοπή του καπνίσματος, ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου είναι παρόμοιος με των μη καπνιστών, καθώς και το προσδόκιμο επιβίωσης.

Μην ξεχνάτε

– Τα τσιγάρα, τα πούρα και γενικά ο καπνός με οποιονδήποτε τρόπο και αν εισέρχεται στον οργανισμό προκαλούν εθισμό.
– Η νικοτίνη στενεύει τα αγγεία σας και επιβαρύνει πολύ την καρδιακή λειτουργία.
– Το κάπνισμα καταστρέφει τους πνεύμονες και ελαττώνει την ικανότητά σας να αθλείστε.
– Το κάπνισμα σας κάνει να φαίνεστε μεγαλύτεροι από την ηλικία σας επιταχύνοντας το γήρας.
– Το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο των πνευμόνων και πολλών άλλων οργάνων.

Υπάρχουν διάφορα μέσα που υπόσχονται να βοηθήσουν τους καπνιστές να ξεφύγουν από την έξη της νικοτίνης. Κυκλοφορούν στο εμπόριο αυτοκόλλητα σταδιακής αποδέσμευσης νικοτίνης, καθώς και τσίχλες νικοτίνης, ρινικά σπρέι και εισπνεόμενα σκευάσματα ή ακόμη και χάπια νικοτίνης. Ορισμένα από αυτά διατίθενται ελεύθερα στα φαρμακεία και άλλα χορηγούνται μόνο με ιατρική συνταγή και βοηθούν τους καπνιστές να αντιμετωπίσουν τα συμπτώματα του στερητικού συνδρόμου που προξενεί η έλλειψη νικοτίνης.

Παρ’ όλα αυτά, το μεγάλο όπλο στη μάχη κατά του τσιγάρου είναι η κατάλληλη ψυχολογική υποστήριξη του ατόμου που επιθυμεί να διακόψει το κάπνισμα και κυρίως η θέληση του ιδίου που πρέπει να πηγάζει από την απόλυτη συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι το τσιγάρο σκοτώνει!

Μπερή Δέσποινα, ιατρός
in.gr – 29/5/2002