Η δημοσιονομική αξία της νικοτίνης

Ούτε συζητάμε πια για τη μη εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου που έμεινε στα χαρτιά. Είναι μία ακόμη ελληνική ιδιοτυπία: Καπνίζουν όλοι παντού και, φυσικά, πετούν τις γόπες τους όπου να ναι -σε δρόμους, πάρκα, παραλίες.

Η παραβίαση των δικαιωμάτων όσων δεν είναι εθισμένοι στη νικοτίνη θεωρείται ήσσονος σημασίας θέμα σε σχέση με την ελευθερία του καπνιστή να επιβάλει παθητικό κάπνισμα στους γύρω του.

Για την διασφάλιση αυτής της ελευθερίας αγωνίστηκαν οι επαγγελματίες του χώρου της εστιάσης και της ψυχαγωγίας, όπως επίσης ένα σημαντικό κομμάτι της πνευματικής ελίτ του τόπου.

Δημοφιλείς καλλιτέχνες και αναγνωρισμένοι διανοούμενοι έδωσαν μάχη για να υπερασπιστούν τη δυνατότητα των καπνιστών να βλάπτουν την υγεία των άλλων προκειμένου να απολαύσουν απρόσκοπτα την ουσία από την οποία είναι εξαρτημένοι.

Αλλωστε, δεν πρόκειται για κάποιου είδους κακία απέναντι στους ξένους, αφού γονείς καπνίζουν πάνω από τα κεφάλια των παιδιών τους στο σπίτι, στο αυτοκίνητο ή όπου αλλού προκύψει.

Είναι λίγοι οι κλειστοί χώροι στους οποίους απαγορεύεται πραγματικά το κάπνισμα. Οι ιδιοκτήτες τους έκαναν αυτή την επιλογή, ελπίζοντας ότι θα προσελκύσουν όσους δεν αντέχουν τη βία της ανεξέλεγκτης διάχυσης του καπνού. Αλλοι που έχουν την ευθύνη λειτουργίας πολιτιστικών χώρων απλώς αποφάσισαν να ακολουθήσουν το παράδειγμα που ισχύει στον αναπτυγμένο κόσμο.

Η ελληνική εξαίρεση έχει ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά. Δεν είναι ο μόνος νόμος που ψηφίστηκε και δεν εφαρμόζεται, αλλά ένας από τους πολλούς. Στην πραγματικότητα, η εντύπωση που κυριαρχεί είναι ότι οι νόμοι υπάρχουν για να παραβιάζονται από όσους έχουν τη δυνατότητα. Από την άλλη, το κάπνισμα δεν αντιμετωπίζεται ως πρόβλημα, εθισμός, εξάρτηση, αδυναμία, αλλά και ως στυλ. Το κράτος φοβήθηκε ότι θα χάσει έσοδα από το ΦΠΑ αν μειωθεί η κατανάλωση, γιατί λιγότεροι θα αγοράζουν πακέτα ή θα πηγαίνουν σε μπαρ, καφέ και εστιατόρια, εφόσον δεν θα μπορούν να καπνίσουν χωρίς να μετακινηθούν από το τραπέζι τους.

Η επιβάρυνση για το σύστημα υγείας από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν ή θα αντιμετωπίσουν οι καπνιστές ελάχιστους απασχόλησε, όπως επίσης η σημασία της αναβάθμισης του κοινωνικού μας πολιτισμού.

Ο νόμος απέτυχε γιατί οι αντιδράσεις ήταν έντονες, οι ελεγκτές έκαναν τα στραβά μάτια και η άλλη πλευρά δεν ήταν συμπαγής ώστε να μπορέσει να κάνει αισθητή την παρουσία της. Στην πράξη κυριάρχησε αυτός που φώναξε περισσότερο, όπως συνήθως συμβαίνει. Το αποτέλεσμα είναι η συνέχιση και εμβάθυνση της ελληνικής υστέρησης, η διαπαιδαγώγηση της νέας γενιάς στο λάθος και η εμπέδωση της αντίληψης ότι οι νόμοι υπάρχουν για να ανατρέπονται στην κάθε φορά Κερατέα.

Η ελληνική πολιτεία είναι αναξιόπιστη ακριβώς γιατί δεν έχει να προτείνει ένα καθαρό και αδιαπραγμάτευτο πλαίσιο έννομης τάξης με κανόνες που ισχύουν έναντι όλων. Η παιδεία είναι ταξική, η υγεία είναι ταξική, η δικαιοσύνη μεροληπτεί, φόρους πληρώνουν τα κορόιδα, δουλειά βρίσκει όποιος έχει τις άκρες, η έννοια της αξιοκρατίας και της αξιολόγησης είναι ξένη προς τη λειτουργία του ελληνικού κράτους, οι πολιτικοί διορίζουν τους συγγενείς τους, τα κόμματα αυτόν τον καιρό μοιράζουν τις θέσεις στις ΔΕΚΟ, ακολουθώντας την πεπατημένη, ακροδεξιοί τραμπούκοι διαπράττουν ποινικά αδικήματα, χρόνια τώρα, κάτω από τα μάτια των αρχών και γενικώς δεν υπάρχει καμία σταθερά πέρα από το ότι οι πονηροί και οι κολλητοί προηγούνται και επικρατούν.

Κάποιοι από τους καλλιτέχνες που εμφανίζονται τώρα πληγωμένοι επειδή η είσπραξη των εσόδων τους μέσω εταιρειών αντιμετωπίστηκε ως νομότυπη φοροδιαφυγή πρωταγωνίστησαν στην προσπάθεια να μην απαγορευτεί το κάπνισμα. Και τότε επιχείρησαν να ιδεολογικοποιήσουν την παρέμβασή τους, λέγοντας απίθανες ανοησίες και θυμίζοντας, για να συγκινήσουν, πόσοι μεγάλοι της τέχνης υπήρξαν εθισμένοι στη νικοτίνη. Και τώρα επικαλούνται τα παράθυρα του νόμου και τις ευκαιρίες που τους δίνει για να πληρώνουν χαμηλούς φόρους για πολύ υψηλά εισοδήματα, καταγγέλλουν τη στοχοποίησή τους, αλλά δεν λένε λέξη για την ταμπακέρα, δηλαδή για το αν σήκωσαν το βάρος που τους αναλογεί προκειμένου να μην πληρώσουν το μάρμαρο της κρίσης οι μη έχοντες.

Δημόσιο συμφέρον, συλλογικό όφελος, μακροπρόθεσμος σχεδιασμός, αλληλεγγύη, σεβασμός του άλλου, όρια, κοινωνική δικαιοσύνη -λήμματα ενός άλλου λεξικού.

Η υπεράσπιση της νικοτίνης και η υπέρασπιση της νομιμοφανούς φοροδιαφυγής έχουν το ίδιο υπόβαθρο: Ο καπνιστής που αδιαφορεί για τα δικαιώματα του μη καπνιστή αν μπορούσε θα έκρυβε και τα εισοδήματά του, αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις στον συνεπή φορολογούμενο. Γιατί δεν ανήκει σε καμία ομάδα, πέρα από το σόι ή τη φάρα του.

Μεταρρύθμιση

Αγγελική Σπανού, 18/09/2012