Ανεφάρμοστος ο αντικαπνιστικός νόμος

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ελέγχων που συλλέγει κάθε εβδομάδα η Γραμμή για το Κάπνισμα 1142, στο πρώτο τρίμηνο του 2013 διενεργήθηκαν από δημοτικές αστυνομίες, περιφερειακές ενότητες και λιμεναρχεία περίπου 3.500 έλεγχοι στην Ελλάδα, ενώ οι αντίστοιχοι έλεγχοι το ίδιο τρίμηνο του 2012 ανέρχονταν σε 13.450 και το 2011 ξεπερνούσαν τους 25.000.

Αντίστοιχα, το συνολικό ύψος προστίμων που επιβλήθηκαν ανέρχεται το πρώτο τρίμηνο του 2011 σε 904.450 ευρώ, την ίδια περίοδο του 2012 σε 346.900 ευρώ και το αντίστοιχο διάστημα του 2013 σε μόλις 76.350 ευρώ.

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι σε 1.454 ελέγχους που διενεργήθηκαν από τις 23 Φεβρουαρίου 2013 ως τις 29 Μαρτίου του 2013 διαπιστώθηκε παράβαση μόλις στο 1,4% των περιπτώσεων, δηλαδή σε 20 περιπτώσεις.

«Έχουν γίνει βήματα μπροστά στη μάχη κατά του καπνίσματος, εκτός από τη μη εφαρμογή του νόμου σε καταστήματα εστίασης και καφετέριες όπου το κράτος δεν θέλει να εφαρμόσει το νόμο και δηλώνει ανεπάρκεια», σχολιάζει ο πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τον Έλεγχο του Καπνίσματος και καθηγητής Πνευμονολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Παναγιώτης Μπεχράκης.

Η Γραμμή για το Κάπνισμα 1142 από την 1η Σεπτεμβρίου του 2010, οπότε άρχισε να λειτουργεί, μέχρι τις 31 Μαΐου 2013, δέχθηκε 61.533 καταγγελίες, οι οποίες διαβιβάζονται στις αρμόδιες υπηρεσίες, που πραγματοποιούν τους ελέγχους. Από αυτές οι 57.040 αφορούσαν καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, όπου οι καταγγέλλοντες ανέφεραν κυρίως ότι καπνίζουν οι πελάτες εντός του καταστήματος (23.269), ότι υπάρχουν σταχτοδοχεία πάνω στα τραπέζια (17.227) και ότι καπνίζουν υπό την ανοχή του υπευθύνου (15.502). 

Οι 2.763 καταγγελίες αφορούσαν σε κλειστούς χώρους δημόσιου τομέα, κυρίως δημόσιες υπηρεσίες (1.254) και νοσοκομεία/φορείς παροχής υπηρεσιών υγείας (511). Οι 1.302 καταγγελίες ήταν για κλειστούς χώρους ιδιωτικού τομέα, κυρίως ιδιωτικούς χώρους εταιρειών και καταστήματα. Τέλος, οι 428 καταγγελίες ήταν για άλλους χώρους (αεροδρόμια, μέσα μαζικής μεταφοράς, κλειστούς χώρους εμπορικών κέντρων, κλπ).

Οι καταγγελίες αφορούσαν στην Αττική (42,5%), στην Κεντρική Μακεδονία (16%), στην ανατολική Μακεδονία και Θράκη (6,8%), στη Δυτική Ελλάδα (6.1%), ενώ ακολουθούν οι υπόλοιπες περιοχές με πολύ μικρό ποσοστό. 

Η Γραμμή για το κάπνισμα 1142 αποτελεί γραμμή ενημέρωσης και υποστήριξης για τη διακοπή του καπνίσματος. Στόχος της λειτουργίας της είναι πρωτίστως η ενημέρωση των πολιτών και επαγγελματιών για τον ισχύοντα αντικαπνιστικό νόμο και η παροχή υποστήριξης και χρήσιμων πληροφοριών για όσους θέλουν να σταματήσουν το κάπνισμα. Επίσης, η γραμμή καταγράφει προβλήματα σχετικά με την εφαρμογή του νόμου, καθώς και τις καταγγελίες για παραβάσεις στα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος και τους εργασιακούς χώρους. Όλες οι καταγγελίες διαβιβάζονται στις αρμόδιες υπηρεσίες, οι οποίες πραγματοποιούν τους ελέγχους.

Παράλληλα, παρέχονται συμβουλευτικές πληροφορίες για τη διακοπή του καπνίσματος και δίνεται λεπτομερής ενημέρωση για τα δημόσια και ιδιωτικά «Κέντρα Διακοπής Καπνίσματος» για όλη την ελληνική επικράτεια.

Σύμφωνα με ενημερωτικό δελτίο του ΚΕΕΛΠΝΟ, η Ελλάδα έχει ένα από τα υψηλότερα κατά κεφαλήν ποσοστά κατανάλωσης προϊόντων καπνού μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα, το 2000, κάπνιζε το 37,6% του ενήλικου πληθυσμού (46,8% των αντρών και 29% των γυναικών). Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, ο πληθυσμός των καπνιστών, στην Ελλάδα, αυξήθηκε κατά τα έτη 2000-2009, σε αντίθεση με την πτωτική τάση σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Σε έρευνα του Euromonitor International διαπιστώθηκε ότι ο ετήσιος μέσος όρος κατανάλωσης ήταν 3.055 τσιγάρα ανά κάτοικο το 2008 και 2.942 το 2009, γεγονός που κατατάσσει τους Έλληνες καπνιστές στους πιο «φανατικούς» στην Ευρώπη.

Επίσης κάθε χρόνο περισσότεροι από 19.000 Έλληνες πεθαίνουν εξαιτίας του καπνίσματος. Το κάπνισμα αποτελεί την κύρια αιτία πρώιμης αλλά αποτρεπτής θνησιμότητας στον ανεπτυγμένο κόσμο. Το κάπνισμα αυξάνει τη συχνότητα εμφάνισης σοβαρών νοσημάτων, αλλά και τη θνησιμότητα από τα νοσήματα αυτά. Τα κυριότερα και συχνότερα είναι στεφανιαία νόσος (εμφράγματα), καρκίνος (του πνεύμονα, του λάρυγγα, της ουροδόχου κύστης κ.λπ.), χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), αγγειακές παθήσεις του εγκεφάλου (εγκεφαλικά επεισόδια), ενώ αυξάνει τη βρεφική θνησιμότητα και προκαλεί εμβρυικές επιπλοκές κατά την κύηση. 

Για παράδειγμα, ένα άτομο 25 ετών που καπνίζει ένα πακέτο την ημέρα θα ζήσει 4,6 χρόνια λιγότερο από το προβλεπόμενο, αν καπνίζει δύο πακέτα τη μέρα θα ζήσει λιγότερο 8,3 χρόνια, ενώ η έναρξη του καπνίσματος στην ηλικία των 15 μειώνει το προσδόκιμο επιβίωσης κατά οκτώ χρόνια. 

Το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, με την επιμέλεια του Παναγιώτη Μπεχράκη και τη χρηματοδότηση του ΕΣΠΑ και του Ιδρύματος Γεωργίου Μπεχράκη υλοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα για την ενημέρωση των μαθητών όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων για τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος.

Το πρόγραμμα ξεκίνησε πιλοτικά τον περασμένο Απρίλιο από την Ελληνογαλλική Σχολή Σαν Ζοζέφ, ενώ από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο και για τρία χρόνια προγραμματίζονται περισσότερες από 1.000 επισκέψεις σε σχολεία της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Το πρόγραμμα αφορά σε ενημέρωση μαθητών, εκπαίδευση καθηγητών και πολιτιστικές εκδηλώσεις. 

health.in.gr, ΑΠΕ-ΜΠΕ, 30/5/2013