Προώθηση των χώρων χωρίς καπνό στην ΕΕ

Η Επιτροπή ξεκινάει δημόσια διαβούλευση σχετικά με την εύρεση του
καλύτερου τρόπου για την προώθηση των χώρων χωρίς καπνό στην ΕΕ.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε σήμερα Πράσινη Βίβλο, με τίτλο «Για μια Ευρώπη απαλλαγμένη από το κάπνισμα: στρατηγικές επιλογές σε επίπεδο ΕΕ», με σκοπό την εκκίνηση μιας ευρείας δημόσιας διαβούλευσης σχετικά με την ανεύρεση του καλύτερου τρόπου για την προώθηση των χώρων χωρίς καπνό στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Πράσινη Βίβλος εξετάζει τα υγειονομικά και οικονομικά βάρη που έχουν σχέση με το παθητικό κάπνισμα, τις δημόσιες ενισχύσεις για την απαγόρευση του καπνίσματος και τα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι σήμερα σε εθνικό επίπεδο και σε επίπεδο ΕΕ. Ζητούνται απόψεις σχετικά με το πεδίο εφαρμογής των μέτρων για την καταπολέμηση του παθητικού καπνίσματος. Αναλύονται τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα μέτρων με διαφορετικό πεδίο εφαρμογής, όπως η γενική απαγόρευση του καπνίσματος σε όλους τους κλειστούς δημόσιους χώρους και οι εξαιρέσεις διαφόρων τύπων (π.χ. για εστιατόρια και μπαρ). Η Επιτροπή θεωρεί ότι μια πολιτική με ευρύτατο πεδίο εφαρμογής θα είχε ως αποτέλεσμα το μέγιστο όφελος για τη δημόσια υγεία. Τέλος, η Επιτροπή επιζητεί απόψεις ως προς την πολιτική επιλογή η οποία θα είναι η πλέον κατάλληλη για την επίτευξη χώρων απαλλαγμένων από τον καπνό: καμία αλλαγή από την ισχύουσα κατάσταση, εθελοντικά μέτρα, συντονισμός και ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ κρατών μελών, σύσταση της Επιτροπής ή του Συμβουλίου ή δεσμευτική νομοθεσία της ΕΕ. Τα υπόλοιπα όργανα της ΕΕ, τα κράτη μέλη και η κοινωνία των πολιτών καλούνται να υποβάλουν τα σχόλιά τους σχετικά με την Πράσινη Βίβλο έως την 1η Μαΐου 2007. Στην συνέχεια, η Επιτροπή θα αναλύσει τις απαντήσεις και θα συντάξει έκθεση με τα κύρια πορίσματα των διαβουλεύσεων, πριν να μελετήσει το ενδεχόμενο περαιτέρω ενεργειών.

Ο κ. Μάρκος Κυπριανού, επίτροπος αρμόδιος για θέματα Υγείας, δήλωσε: «Το παθητικό κάπνισμα σκοτώνει περισσότερους από 79.000 ενηλίκους κάθε χρόνο στην ΕΕ. Τα στοιχεία από τις ευρωπαϊκές χώρες που διαθέτουν ολοκληρωμένες πολιτικές κατά του καπνίσματος δείχνουν ότι αυτές οι πολιτικές λειτουργούν, παράγουν αποτελέσματα και είναι δημοφιλείς. Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρομέτρου, πάνω από το 80% των πολιτών της ΕΕ τάσσεται υπέρ μιας απαγόρευσης του καπνίσματος στους χώρους εργασίας και τους εσωτερικούς δημόσιους χώρους. Το ερώτημα είναι, πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε την τάση που υπάρχει για χώρους χωρίς καπνό στα κράτη μέλη και μέχρι ποιο βαθμό μπορεί να συμβάλει η ΕΕ;»

Το παθητικό κάπνισμα εξακολουθεί να είναι σε ευρεία κλίμακα αιτία αποτρέψιμου θανάτου και ασθενειών στην ΕΕ. Η χρόνια παθητική έκθεση στον καπνό αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου των πνευμόνων στους μη καπνιστές κατά 20-30% και τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων κατά 25-30%.

Πολιτικές επιλογές

Οι πέντε επιλογές που παρουσιάζονται προς συζήτηση στην Πράσινη Βίβλο είναι οι ακόλουθες:

• Καμιά αλλαγή από την ισχύουσα κατάσταση: ενώ η σημερινή τάση για χώρους χωρίς καπνό στα κράτη μέλη πιθανόν να συνεχισθεί, η πρόοδος θα ήταν ανομοιογενής και θα μπορούσε να αναμένεται ότι αυτή είναι η λιγότερο αποτελεσματική πολιτική επιλογή.
• Εθελοντικά μέτρα: ενώ η αυτορρύθμιση σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα μπορούσε να είναι ταχύτερη και πιο εύκαμπτη, τα στοιχεία από τα κράτη μέλη δείχνουν ότι οι εθελοντικές συμφωνίες στον τομέα αυτό δεν ήσαν αποτελεσματικές.
• Ανοικτή μέθοδος συντονισμού: Η επιδίωξη της σύγκλισης των εθνικών νομοθεσιών κατά του καπνίσματος μέσω κατευθυντήριων γραμμών, στόχων και ανταλλαγών βέλτιστης πρακτικής είναι μια άλλη δυνατότητα, όμως η αποτελεσματικότητά της θα εξαρτώταν από την πίεση εκ μέρους των ενδιαφερόμενων μερών.
• Σύσταση της Επιτροπής ή του Συμβουλίου: μια τέτοια σύσταση δεν θα είχε δεσμευτική ισχύ, αλλά θα τοποθετούσε το θέμα στο πολιτικό θεματολόγιο. Η αποτελεσματικότητά της θα εξαρτώταν από τις απαιτήσεις ελέγχου και ορισμένα κράτη μέλη ενδεχομένως θα επέλεγαν να μην προβούν σε καμία ενέργεια.
• Δεσμευτική νομοθεσία: αυτή θα μπορούσε να επιτευχθεί με διαφόρους τρόπους και θα επέβαλε ένα συγκρίσιμο, διαφανές και εκτελέσιμο επίπεδο προστασίας από τον καπνό του τσιγάρου στο περιβάλλον σε ολόκληρη την ΕΕ. Όμως, αυτός δρόμος φαίνεται μάλλον μακρύς με τελικό αποτέλεσμα που είναι δύσκολο να προβλεφθεί.

Από άποψη πεδίου εφαρμογής, η Πράσινη Βίβλος της Επιτροπής καταλήγει στο συμπέρασμα ότι μια πολιτική γενικής απαγόρευσης του καπνίσματος θα σήμαινε μέγιστο όφελος για την υγεία όλων, ενώ τα στοιχεία από όλο τον κόσμο δείχνουν ότι αυτή η επιλογή είναι βιώσιμη και εφαρμόσιμη. Η Επιτροπή θεωρεί ότι το επιθυμητό επίπεδο συμμετοχής της ΕΕ στην προώθηση της νομοθεσίας για την απαγόρευση του καπνίσματος είναι ανοικτό θέμα, και συνδέεται επίσης με τις εξελίξεις στα κράτη μέλη

Η κατάσταση στα κράτη μέλη

Όλα τα κράτη μέλη διαθέτουν σήμερα κάποια μορφή ρύθμισης που αποσκοπεί στον περιορισμό της παθητικής έκθεσης στον καπνό του τσιγάρου και στις βλαβερές συνέπειές της για την υγεία. Το πεδίο εφαρμογής και ο χαρακτήρας των ρυθμίσεων αυτών ποικίλλουν.

Απαγορεύσεις του καπνίσματος σε όλους τους κλειστούς δημόσιους χώρους και στους χώρους εργασίας, συμπεριλαμβανομένων των μπαρ και των εστιατορίων, ισχύουν στην Ιρλανδία και τη Σκωτία, ενώ το υπόλοιπο του ΗΒ θα έχει επίσης θέσει σε ισχύ τέτοιες διατάξεις έως το καλοκαίρι. Η Σουηδία, η Ιταλία και η Μάλτα διαθέτουν νομοθεσία για την απαγόρευση του καπνίσματος που προβλέπει ειδικούς στεγανούς χώρους καπνίσματος με χωριστά συστήματα εξαερισμού, η Γαλλία θα επιβάλει παρόμοια μέτρα το προσεχές έτος και η Εσθονία και η Φινλανδία τον Ιούνιο του 2007. Το Βέλγιο, η Λιθουανία, η Ισπανία, η Κύπρος, η Σλοβενία και οι Κάτω Χώρες προβλέπουν εξαιρέσεις διαφόρων ειδών για τον τομέα της φιλοξενίας (ξενοδοχεία/εστιατόρια/καφενεία). Τα περισσότερα κράτη μέλη απαγορεύουν ή θέτουν υπό περιορισμό το κάπνισμα στους κυριότερους δημόσιους χώρους, όπως τα νοσοκομεία, τα κτίρια σχολείων και κρατικών υπηρεσιών, τα θέατρα, τους κινηματογράφους και τα μέσα των δημοσίων συγκοινωνιών.

Σε επίπεδο ΕΕ, το θέμα του περιβάλλοντος χωρίς καπνό έχει αντιμετωπιστεί με μη δεσμευτικά ψηφίσματα και συστάσεις. Ορισμένες οδηγίες για την υγιεινή και την ασφάλεια στην εργασία καλύπτουν επίσης μερικά θέματα σχετικά με την έκθεση στον καπνό του τσιγάρου στον χώρο εργασίας.

Περαιτέρω πληροφορίες

Το πλήρες περιεχόμενο της Πράσινης Βίβλου παρέχεται στο δικτυακό τόπο
http://ec.europa.eu/health/ph_determinants/life_style/Tobacco/keydo_tobacco_en.htm

Το Ευρωβαρόμετρο σχετικά με τον καπνό διατίθεται στο δικτυακό τόπο:
http://ec.europa.eu/health/ph_information/documents/ebs_239_en.pdf

Βρυξέλλες, 30 Ιανουαρίου 2007