Το κάπνισμα και οι επιδράσεις του στην υγεία μας

Το κάπνισμα είναι ίσως η πιο βλαβερή συνήθεια του σύγχρονου ανθρώπου.
Οι βλαπτικές επιδράσεις του στην υγεία μας είναι τεκμηριωμένες πάνω στη
βάση πολύχρονων ερευνών, αλλά δεν φαίνεται να πείθουν κανέναν.

Health.in.gr: κ. Αλεξάνδρου, ποιες είναι οι σημαντικότερες παθήσεις που επιβαρύνονται από το κάπνισμα;

K.Α. : Οι βασικότερες είναι ο καρκίνος του πνεύμονα, του λάρυγγα, καθώς και άλλα είδη καρκίνου, όπως αυτό του προστάτη. Όλα τα είδη καρκίνου είναι γνωστό ότι σχετίζονται με το κάπνισμα. Στη συνέχεια, έχουμε πολλές παθήσεις του αναπνευστικού, όπως η χρόνια βρογχίτιδα και η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Η χρόνια βρογχίτιδα είναι μία πάθηση που προκαλεί συχνές λοιμώξεις του αναπνευστικού, με χρόνια απόχρεμψη και βήχα. Το χρόνιο εμφύσημα είναι επίσης μία πολύ σημαντική πάθηση. Στο εμφύσημα καταστρέφεται η ελαστικότητα των πνευμόνων. Με άλλα λόγια, οι πνεύμονες δεν έχουν την ικανότητα να βγάλουν τον αέρα που εισέρχεται με την εισπνοή. Ο αέρας αυτός είναι άχρηστος, διότι το αίμα έχει πάρει το οξυγόνο που χρειάζεται και καταλαμβάνει απλώς χώρο. Επίσης, το μονοξείδιο του άνθρακα και η νικοτίνη επηρεάζουν την υγεία των τριχοειδών αγγείων. Όσοι παθαίνουν αρτηριοπάθειες, για παράδειγμα, μπορούν να ανακουφιστούν κόβοντας απλώς το τσιγάρο. Να προσθέσω εδώ και το άσθμα. Το άσθμα δεν είναι νόσος, αλλά ένα σύνδρομο που πολλές φορές σχετίζεται με αλλεργικούς παράγοντες ή σωματίδια που φτάνουν μέχρι τους πνεύμονες. Όταν ο ασθματικός συνεχίζει να καπνίζει επιβαρύνει τη συχνότητα των κρίσεων και διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθει εμφύσημα.

Health.in.gr: Τα lights (ελαφριά) τσιγάρα προκαλούν λιγότερες βλάβες από τα κανονικά;

Κ.Α. : Δεν πιστεύω ότι υφίσταται ένας τέτοιος διαχωρισμός, δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Από το τσιγάρο βλάπτει, γα παράδειγμα, το μονοξείδιο του άνθρακα, το οποίο παράγεται στην καύση και είναι το ίδιο στα light και στα κανονικά τσιγάρα. Για να είμαστε αντικειμενικοί σε αυτό το ζήτημα, θα πρέπει να κάνουμε βιοψίες στον πνεύμονα και να τον εξετάζουμε από τότε που ο καπνιστής έχει αρχίσει το κάπνισμα, έπειτα από ένα, από δύο και έπειτα από πολλά χρόνια. Κατά τη γνώμη μου, οι βλάβες έχουν να κάνουν με την αντοχή των κυττάρων που έχει ο καθένας μας από τότε που γεννήθηκε, τις μεταβολές, τα γονίδια, το DNA του. Υπάρχουν παράγοντες τους οποίους δεν μπορούμε να αξιολογήσουμε. Δευτερευόντως, πρέπει να συνυπολογίσουμε και βιολογικούς παράγοντες που αφορούν στον καθένα μας και έχουν να κάνουν με τον τόπο καταγωγής μας, τους γονείς μας και ούτω καθεξής. Μπορούμε να τα αξιολογήσουμε, αλλά πρέπει να κάνουμε αρκετές μελέτες πάνω στο ζήτημα του πώς επηρεάζονται οι διάφοροι άνθρωποι από τα light και από τα κανονικά τσιγάρα.

Health.in.gr : Υπάρχουν στάδια τα οποία μπορούμε να ορίσουμε προκειμένου να διαπιστώσουμε πόσο είναι κάποιος εθισμένος στο κάπνισμα; Ισχύει αυτό που λέμε ότι κάποιος είναι πολύ εθισμένος και κάποιος είναι λιγότερο; Πώς μπορεί αυτό να καθοριστεί;

Κ.Α. : Αυτό είναι περισσότερο ζήτημα της ψυχιατρικής, αφορά πιο πολύ στην ψυχιατρική. Η εξάρτηση από το τσιγάρο εξαρτάται από τον ψυχικό κόσμο και την ψυχική δύναμη του καθενός. Σίγουρα ουσίες, όπως η νικοτίνη, προκαλούν εθισμό, αλλά αυτό που κυρίως έχει σημασία είναι η ψυχική διάθεση και δύναμη.

Health.in.gr: Όταν ένας καπνιστής σταματήσει το κάπνισμα, έπειτα από πόσο χρονικό διάστημα μπορεί ο οργανισμός του να επανέλθει στο φυσιολογικό; Πότε μπορεί να υποχωρήσουν οι βλαπτικές του επιδράσεις;

Κ.Α. : Αν έχουν γίνει αλλοιώσεις στο επίπεδο των κυττάρων, αυτές είναι μόνιμες. Σαν υποψήφιοι για καρκίνο του πνεύμονα όσοι καπνίζουν, έπειτα από δέκα χρόνια έρχονται στον ίδιο βαθμό πιθανότητας με αυτούς που δεν καπνίζουν, δηλαδή η πιθανότητα που έχει ένας που δεν κάπνιζε και ένας που έκοψε το τσιγάρο θα έλθει στο ίδιο επίπεδο έπειτα από δέκα χρόνια. Βέβαια, η διαφορά στην αντοχή και τη σωματική ευρωστία φαίνεται αμέσως.

Health.in.gr : Με ποιο μηχανισμό το τσιγάρο προκαλεί καρκίνο στο βιολογικό επίπεδο. Φταίει η πίσσα, η νικοτίνη ή κάτι άλλο;

Κ.Α. : Μακάρι να ξέραμε οριστικά. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι υπάρχουν άτομα που έχουν προδιαθεσικά κύτταρα, DNA, ώστε κάποτε να εμφανίσουν καρκίνο του πνεύμονα. Ο συνεχής ερεθισμός από το μονοξείδιο του άνθρακα και τα άλλα παραπροϊόντα της καύσης του καπνού, που παράγονται από το τσιγάρο, έχει επιπτώσεις πάνω στη μεμβράνη του κυττάρου. Συνεπώς, για τα άτομα που έχουν προδιάθεση, έχει βρεθεί ότι η επίδραση του τσιγάρου έχει αποτέλεσμα τα κύτταρά τους να παράγουν ένα ένζυμο, το οποίο εν συνεχεία μετατρέπει τα κύτταρα σε καρκινικά. Επιπρόσθετα, αν πάρετε μία σταγόνα νικοτίνη 1cc και το κάνετε ένεση σε μία αγελάδα, θα πεθάνει. Η νικοτίνη δρα τοξικά και επί του επιθηλίου. Αλλά, πρέπει να πούμε στον κόσμο τι εστί βρογχικό επιθήλιο. Είναι το σημείο του πνεύμονα που υποδέχεται τον καθαρό αέρα. Προστατεύει το άτομο από τις σκόνες και από όλα τα ξένα άτομα που αιωρούνται στην ατμόσφαιρα. Είναι σαν βούρτσα που πάλλεται πάνω κάτω και συλλαμβάνει αυτά τα μικρομόρια. Στις ρίζες αυτού του επιθηλίου υπάρχουν αδένες που παράγουν ειδική βλέννα, η οποία παγιδεύει ξένα σωματίδια και σκόνη. Στη συνέχεια, με το βήχα τα πετούν έξω. Δρα ως προστατευτικός μηχανισμός. Αν όμως κάποιος ζει σε περιβάλλον τέτοιο που το επιθήλιο ερεθίζεται συνέχεια, τότε αυτό καταστρέφεται. Συνεπώς, με το κάπνισμα ο ερεθισμός είναι συνεχής και το επιθήλιο καταστρέφεται. Ακόμα ο καπνός καταστρέφει τις νευρομυϊκές απολήξεις του βρογχικού δέντρου και διαταράσσει τοξικά την αγωγιμότητα των νευρομυϊκών ινών. Τέλος, μέσα στο πνεύμονα υπάρχουν χημειοϋποδοχείς που επιτελούν πολύ σημαντικές λειτουργίες και οι οποίοι επίσης καταστρέφονται.

Health.in.gr: Σε ποιο προληπτικό έλεγχο πρέπει να υποβάλλονται οι καπνιστές, ώστε να προλάβουν κάποιο πιθανό καρκίνο σε πρώιμο στάδιο;

Κ.Α. Η έγκαιρη διάγνωση είναι το κύριο θεραπευτικό μέσο για να προλάβει κανείς τον καρκίνο. Πολλοί άνθρωποι που κάνουν τις απαραίτητες εξετάσεις πετυχαίνουν να απαλλαχτούν οριστικά από αυτόν. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει κάποιος είναι μία ακτινογραφία θώρακος, η οποία καλό είναι να επαναλαμβάνεται μία φορά το χρόνο. Το δεύτερο είναι να κάνει μία κυτταρολογική εξέταση πυέλων, ανεξάρτητα αν του το έχει πει γιατρός ή όχι. Και τα δύο μαζί έχουν μία πιθανότητα να ανιχνεύσουν τον καρκίνο σε πρώιμο στάδιο.

Health.in.gr: Τελειώνοντας, θα ήθελα να δώσετε ένα μήνυμα για το κάπνισμα προς όλους τους επισκέπτες της δικτυακής μας πύλης.

Κ.Α. : Θα ήθελα να απευθύνω ένα μήνυμα ειδικά στις εγκύους. Αν αγαπάτε τη ζωή που θα φέρετε στον κόσμο, μην καπνίζετε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Το έμβρυο επηρεάζεται από το κάπνισμα της μητέρας και το παιδί που γεννιέται παθαίνει τις πιο πολλές φορές βρογχίτιδα, ενώ διατρέχει και άλλους κινδύνους.

Health.in.gr
Γιώργος Καραχάλιος, Ιατρός